کودکانتان را اینگونه تشویق و تنبیه کنید

«تشویق» به معنای برانگیختن، به شوق آوردن و راغب ساختن و «تنبیه» بیدار کردن، آگاه کردن و ادب کردن معنا شده است است.به طور کلی نشانه از تشویق و تنبیه، به کار گرفتن آدابی جهت برانگیختگی و بازدارندگی، جهت شکوفا شدن استعدادهای انسان می باشد.

همان گونه که حضرت امیرالمومنین (علیه السلام) راجع به نقش پاداش و کیفر الهی در تربیت آدمی فرموده است:

همانا خدای سبحان، پاداش را جهت اطاعت و کیفر را جهت گناه قرار داده هست، تا بندگانش را از عذاب خود باز دارد و به سوی بهشت ببرد.

در باب استفاده از این روش، به خصوص روش تشویق، در قرآن کریم، خداوند به مناسبت های گوناگون، بندگانش را مورد تشویق قرار داده و پاداش نماز خواندن، صبر، جهاد، امر به معروف و نهی از منکر و توکل، اخلاص، خدمت به خلق… را بهشت، پاداش شاکرین را فراوان شدن نعمت و پاداش توبه کنندگان را بخشش قرار داده تا تشویقی در جهت رغبت به انجام آن ها باشد. در واقع «هر آیه ای که در درون انسان، شوق به انجام عمل با ترک فعلی پدید می آورد، در حقیقت انسان را به انجام آن عمل یا ترک آن فعل تشویق می کند.»

در سیره پیامبر گرامی (صلی الله علیه واله وسلم) و امامان معصوم ( علیهم السلام) نیز استفاده از شیوه تشویق- چه در بزرگسالان و چه در کودکان- زیاد به چشم می خورد. از جمله، تشویق پیامبر در کُشتی گرفتن امام حسن (علیه السلام) و امام حسین (علیه السلام) است که بیش از این آوردیم.

روان شناسان نیز نظریه های مختلفی در باب تشویق و تنبیه بیان کرده اند که نشان دهنده تأکیدشان بر این شیوه است:

جان لاک، روان شناس آخرهای قرن هفدهم بعد از تأیید تشویق و تنبیه، در باب موثرترین شیوه تنبیه، اظهار می کند که تکرار سردی و بی اعتنایی والدین، تأثیرپذیرتر از ترساندن آن هاست. او در این باره می نویسد:

«تشویق» به معنای برانگیختن، به شوق آوردن و راغب ساختن و «تنبیه» بیدار کردن، آگاه کردن و ادب کردن معنا شده است است.به طور کلی نشانه از تشویق

اگر می خواهیم در کودکان تأثیری بگذاریم باید در مورد آن ها تنبیه و پاداش را به کار ببندیم. از میان انواع پاداش و تنبیه احترام گذاشتن و خوار گردانیدن از نیرومند ترین انگیزه های ذهن بشری هست. بنابراین اگر به هنگامی که کار خوبی از کودک سر می زند، پدر آن ها را تحسین و نوازش کند و به ازای کار نادرست قیافه ای سرد و بی اعتنا به خود بگیرد و مادر و همه کسانی که با او سر و کار دارند، همین رویه را پیش بگیرند چیزی نمی گذرد که کودک تفاوت بین کار خوب و بد را در می یابد و اگر این رویه دائماً پیش گرفته شود، شکی ندارم که بیش از ترساندن و ارعاب در کودک تأثیر خواهد داشت.

پیش از وارد شدن به بحث علل و شیوه های تشویق و تنبیه، چند توصیه را به عنوان فرد تشویق کننده و تنبیه کننده باید به یاد داشته باشید:

– خود، عامل به ضوابط و قوانین باشید تا تشویق و تنیبه، تأثیر مطلوب را در روح و جان فرد بگذارد.

– عدالت را در تشویق و تنبیه رعایت کنید.

– تشویق را بر اساس روابط دوستانه و تنبیه را براساس لجاجت انجام ندهید، بلکه قصد رشد و اصلاح داشته و به موقع به کار بگیرید.

– از تشویق همه پاسخ های درست و تنبیه پاسخ های غلط اجتناب کنید؛ زیرا، والدین خوب، در گوشزد کردن یا اصلاح همه غلط های کودک، به محض انجام آن ها عجله نمی کنند، بلکه در وقت و وقت مناسب آن کار را انجام می دهند.

کودکانتان را اینگونه تشویق و تنبیه کنید

– اگر به کودک قول می دهید که او را تشویق کنید بر سر عهد خود بمانید؛ لیکن تأخیر افتادن یک پاداش موعود برایش بسیار ناراحت کننده هست؛ لذا اگر از وعده انجامش بر نمی آیید تعهد نکنید.

– در تنبیه و توبیخ آن ها قاطع و راسخ باشید.

– از به کار گرفتن تشویق بدون تنبیه و یا تنبیه بدون تشویق و یا افراط و تفریط در آن جداً خودداری کنید.

«تشویق» به معنای برانگیختن، به شوق آوردن و راغب ساختن و «تنبیه» بیدار کردن، آگاه کردن و ادب کردن معنا شده است است.به طور کلی نشانه از تشویق

در قرآن، خطاب به پیامیر (صلی الله علیه واله وسلم) آمده است: (سوره بقره/ آیه ۱۱۹).

ما تو را به حق فرستادیم که هم مژده دهی و هم توبیخ کنی.

استفاده از یک روش (تشویق یا تنبیه) با زیاده روی در یکی از آن ها، آثار سویی دارد که در نتیجه آن والدین را به اهداف تربیتی نمی رساند؛ خصوصاً در امر تشویق که «تعریف زیاده بدتر از دشنام است». عادت دادن دائمی فرزند به پاداش و تشویق، او را در موفقیت های زندگی، به محرک های خوشایند بیرونی وابسته می کنند. این خصلت در درازمدت موجب می شود کودک از جایزه لذت ببرد، نه از کسب آموزش.

بنابراین، والدین در پاداش و تشویق باید تعادل را نگه دارند.

کودکانتان را اینگونه تشویق و تنبیه کنید

منبع : کتاب عطیه الهی / فاطمه سادات آقا میری