اختلال کمبود توجه بیش فعالی

اختلال کمبود توجه- بیش فعالی (ADHD)، اختلالی است که کودک در آن مبتلا به پر تحرکی، بی توجهی و رفتارهای ناگهانی است حدود ۸ تا ۱۰ درصد کودکان به این اختلال مبتلا هستند که هر روز این آمار، رو به زیاد کردن است و در پسران مرسوم تر از دختران هست. ممکن است در بعضی علائم پر تحرکی و رفتارهای ناگهانی، زیاد دیده شود و یا در گروهی علائم بی توجهی زیاد یافت شود. کودکانی که دچار بیش فعالی هستند ممکن است دچار ناراحتی هایی از جمله عزت نفس پایین، مسئله در ارتباط بر قرار کردن و عملکرد ضعیف در مدرسه بشوند.

توصیه های رفتاری جهت والدین

بزرگ کردن هر کودکی به آموزش والدین نیاز دارد ولی کودک بیش فعال نیروی خاص ای را می طلبد در اینجا چند روش مناسب جهت این واکنش‌ها با این کودکان را بیان می کنیم.

۱- نگرش و افکار خود را عوض کردن بدهید

به عنوان والد باید بدانید: واکنش‌ها کودک مربوط به یک اختلال است و از روی قصد و عمد نیست، هر چقدر می توانید در مورد این بیماری بیاموزید؛ هر چقدر زیاد بدانید می توانید به کودکتان بهتر کمک کنید.

۲- گوش دادن و صحبت کردن درست را بیاموزید

باز نگه داشتن پل ارتباطی میان والدین و کودک فوق العاده مهم است – واکنش‌ها خود را با سن کودک متناسب کنید. – در هنگام صحبت با کودک ارتباط چشمی با او داشته باشید. – با جملات راحت صحبت کنید. – خود را به جای کودک بگذارید. – تلاش کنید نشانه او را از بروز چنین رفتارهایی کشف کنید و جهت گوش دادن به صحبت های کودک خود وقت بگذارید. – آرام ولی محکم صحبت کنید. اگر معمولا هنگامی که کاری از کودک تان می خواهید صدای تان را بلند می کنید، کودک می آموزد هنگامی که صدای تان را به حداکثر نرسانده اید، به شما بی توجهی کند. – احساس تان را به کودک بگویید. بدون اینکه مستقیم از کودک انتقاد کنید، به او بگویید در مورد اعمال و رفتارش چه احساسی دارید. جهت مثال: «به خاطر اینکه موهایت را شانه نمی کنی واقعا ناراحتم» یا «وقتی به موقع نمی خوابی، واقعا دلواپس می شوم.»

اختلال کمبود توجه بیش فعالی

۳- توجه مثبت به کودک نشان دهید

مؤثرترین راه جهت آموزش واکنش‌ها خوب، شکل دادن واکنش‌ها یا تحسین هست. اگر هنگام تحسین کودک خود، راهنمایی های زیر را به کار ببندید، متوجه خواهند شد این کار به عنوان یک روش تربیتی و انضباطی بسیار مؤثر هست. – به کودک خود بگویید که صفات او را می پسندید. دست کم چند بار در روز کودک خود را تحسین کنید. – نوع تحسین را با سن و اخلاق کودک متناسب کنید. جهت نمونه در آغوش گرفتن، بوسیدن، نوازش کردن و دیگر نشانه های عملی دوستی همراه با کلمات مهرآمیز جهت کودکان مناسب تر هستند. – کودک را با افراد دیگر مقایسه نکنید. – روزانه پانزده تا بیست دقیقه از وقت خود را به کودک تخصیص داده شده است دهید تا روابط والد – فرزند نزدیک تری ایجاد شود و زمینه جهت تخلیه هیجانات نیز صورت گیرد.

۴- دستورات مؤثر و مناسب بدهید

کودکان دچار اختلال بیش فعالی در کنترل حواس خود ناتوان هستند. بدهید ترتیب هنگامی که می خواهید کودک واکنش‌ها خاصی داشته باشد یا کار خاصی انجام دهد، باید حواس خود را متمرکز کند. – محیط منزل را بازسازی کنید. فعالیت ها و شلوغی ها و تماس های تلفنی غیرضروری را کم کردن دهید و تلویزیون را خاموش کنید. – جهت تقویت توجه کودک ابتدا از بازی «نگاهت رو برنگردون» استفاده کنید. بدهید ترتیب که شما و کودک تان به چشمان یکدیگر خیره شوید، هر کس سریعتر خسته شود و نگاهش را برگرداند، بازنده هست. هنگام غذا خوردن به طور عمد ترتیبی دهید تا افراد متفاوت صحبت کنند و ببینند آیا کودک این بازی را درست انجام می دهد یا نه. – مطمئن شوید کودک تان وظایفش را متوجه شده است است و از او بخواهید دستور را با صدای بلند تکرار کند. – جهت انجام کارها از کودک خواهش نکنید. اگر شما در مورد مسئله ای از کودک خود خواهش کنید، باید انتظار جواب «نه» را داشته باشید.

۵- آموزش نحوه انجام درست فعالیت ها

والدین هر لحظه مشتاق هستند کودک بتواند از خودش مواظبت کند، رفتارش را کنترل کند و رفتاری مسئولانه داشته باشد. جهت اینکه به طور مؤثر والدین این کودکان باشید، باید یک مدیر مؤثر باشید؛ لیکن شما در حال اداره فردی هستید که سطح خود کنترلی اش پایین هست. تعامل شما با کودک باید ثابت و قابل آینده نگری باشد. جهت آموزش این مرحله از مداخله، موارد زیر پیشنهاد می شود:

اختلال کمبود توجه- بیش فعالی (ADHD)، اختلالی است که کودک در آن مبتلا به پر تحرکی، بی توجهی و رفتارهای ناگهانی است حدود ۸ تا ۱۰ درصد کودکان به

– فعالیت هایی را گزینش کنید که کودک قادر به انجام آنها باشد. – قوانین باید به صورت براق و خلاصه شده است باشد. کودک باید به طور دقیق بداند شما چه انتظاری از او دارید. – وظایف را به مراحل کوچکتر تقسیم کنید. – به کودک خود بگویید چه کاری را باید انجام بدهد، نه اینکه چه کاری را نباید انجام بدهد. – به کودک علامتی نشان دهید که به او بفهماند وقت شروع کارش هست. – یک ساختار زمانی ثابت را جهت غذا خوردن، انجام تکالیف، تلویزیون نگاه کردن، بیدار شدن و به رختخواب رفتن تنظیم کنید. – جهت انجام کارهایی که به توجه و یادگیری نیاز دارد، وقت استراحتی تعیین کنید. – به کودک اجازه دهید انرژی های اضافی خود را با انجام بعضی از ورزش های فیزیکی تخلیه کند. – تکالیف مدرسه را به طور روزانه مرور کنید جهت انجام تکالیف روزانه جدولی تهیه کنید به عنوان مثال، شنبه ها: ریاضی و فارسی. – یک مکان آرام تعیین کنید که کودک تکالیف مدرسه را در آنجا انجام و کتاب ها و دفترهای مدرسه اش را هر شب پیش از خواب در آنجا قرار دهد و صبح، هنگام رفتن به مدرسه آنها را فراموش نکند – با ایفای نقش، کودکتان را آموزش دهید. این موقعیت ها می تواند مشمول بر دعوت یک دوست به بازی، صحبت با تلفن، خوش آمد گویی به میهمان، گفتگو با کودکان و … باشد. – کودک را مکلف کنید کارهای منزل را انجام دهد؛ مانند چیدن سفره، مرتب کردن اتاق، کمک در آشپزی و …

۶- در وقت مناسب تشویق و تنبیه کنید

پاداش و تشویق جهت واکنش‌ها مطلوب، یک تقویت کننده محسوب می شود. کودک نسبت به کاری که انجام داده هست، احساس خوبی پیدا می کند و در نتیجه آن کار را تکرار خواهد کرد. جهت این مورد نیز بهتر است موارد زیر رعایت شود.

– به پاداش ها تنوع ببخشید. – پاداش ها و امتیازها را فقط در جریان یا بلافاصله بعد از بروز واکنش‌ها مطلوب ارائه کنید. – گاهی اوقات جلوتر به کودک بگویید جهت گرفتن پاداش و امتیاز از او چه واکنش‌ها مطلوبی را انتظار دارید. – برچسب های ستاره دار یا اشیاء رنگی را گزینش کنید و در برابر انجام کار درست یک ژتون به کودک بدهید و در برابر انجام کاردرست یک ژتون یک هدیه به او بدهید و در برابر انجام کار اشتباه، یک ژنون از او بگیرید، مثلاً در ازای جمع آوری پنج ژنون یک هدیه به او بدهید. – از تصحیح بیش از حد استفاده کنید. بر اساس این روش، از کودک می خواهید واکنش‌ها ناشایست خود را اصلاح کند. به عنوان نمونه کودک شما روی دیوار نقاشی می کشد. به او بگویید «دیوار کثیف شده است است و باید آن را تمیز کنی تا دوباره قشنگ شود.» – رویدادها یا عوامل استرس زایی را که در زیاد کردن بیش فعالی، رفتارهای تکانشی و حواس پرتی کودک نقش دارند، مشخص کنید.

۷- به رژیم غذایی و مصرف داروها توجه کنید.

اختلال بیش فعالی با رژیم غذایی در ارتباط هست. تغذیه نامناسب و حساسیت های غذایی ممکن است این اختلال را زیاد کردن دهد. در این مورد به یاد داشته باشید:

– در وعده های غذایی نظم زمانی ایجاد کنید؛ اندازه گیری دقیق وزن و قد کودک را دنبال کنید. – از مواد غذایی پروتئینی از قبیل میوه های خشک شده، تخمه گل آفتاب گردان، میوه های مغز دار مثل پسته، گردو، فندق، وغذاهای بدون نمک، میوه و سبزیجات تازه استفاده کنید؛ از قرار دادن چیپس و نوشابه های گازدار در دسترس کودک خودداری و خوردن پیتزا را جهت خانواده محدود کنید. – جهت بسیاری از کودکان مبتلا، دارو درمانی جزء جدایی ناپذیر برنامه درمانی هست. دارو درمانی جهت این استفاده می شود تا علائم این اختلال را اصلاح بخشد و کودک بتواند به طور مؤثری به فعالیت ادامه دهد، بنابراین مصرف دارو را پیگیری کنید.

کلام آخر

به یک گروه حمایتی بپیوندید.

اختلال کمبود توجه بیش فعالی

برخورد و اتخاذ شیوه های تربیتی با کودکان بیش فعال بسیار توانفرساست. در این گروه های حمایتی شما با سایر مادران دارای فرزند بیش فعال آشنا خواهید شد که ضمن احساس همدردی کردن با آنان، می توانید از تجارب موفق آنان نیز استفاده کنید.

توجه داشته باشید که تشخیص بیش فعالی کودک فقط با نظر متخصصین امکان پذیر هست. به همه کودکانی که ورجه ورجه زیاد می کنند و در حین بازی شلوغ می کنند، برچسب بیش فعال نزنیم.

منبع: کودک ، شماره ۱۲۵ ،علی ملاجانی/ کارشناس ارشد روانشناسی