نگرانی های مادرانه از همان روزی که آزمایش بارداری اش، مثبت است شروع می گردد و تا آخر عمرش هم ادامه پیدا می کند. هنگامی که که نوزاد دلبندش به دنیا می آی
اين دلواپسي ها بعد از زايمان و در دوران شيرخوارگي بيش از هر زماني مي توانند يك مادر را بي خواب و پريشان كنند چراكه يكي از وحشت هاي رايج در اين دوران خفگي نوزاد هنگام خواب، شير خوردن و بازي كردن است.
داستان ها درمورد خفگي نوزادان بسيارند. اغلب مادرها نيز از گوشه و كنار آنها را شنيده اند و اين عنوان وحشت ارزش را دوچندان مي كند. اگر شما هم به تازگي زايمان كرده ايد و دلواپس سلامتي فرزندتان هستيد اين مقاله را بخوانيد تا با كمك دكتر خان بابايي، فوق تخصص ريه كودكان و دكتر ساعدي، متخصص گوش و حلق و بيني با دلايل خفگي نوزادان و راه هاي پيشگيري از آنها آشنا شويد.
خفگی در کودکان و راه پیشگیری از آن
خفگي در نوزادان علل مختلفي دارد. دكتر خان بابايي، اعتقاد است هرگونه انسداد در راه تنفسي، حفره هاي بيني و حبابچه هاي ريوي در انتهاي ريه مي تواند از تبادل اكسيژن و دي اكسيد كربن جلوگيري كند و درنهايت باعث خفگي شود، البته پايين آمدن سطح اكسيژن خون اگر ناچيز باشد مشكلي ايجاد نمي كند ولی اگر از حد بگذرد باعث ايجاد عارضه مي شود. حال اين عارضه بسته به مدت وقت كمبود اكسيژن و شدت آن متفاوت خواهد بود.
عوارض كمبود اكسيژن
كمبود اكسيژن طيف وسيعي از علائم را ايجاد مي كند؛ از بي قراري نوزاد و مشكل در شير خوردن گرفته تا تشنگي هوا و سياه شدن لب ها و انگشتان همگي از اين نشانه ها به حساب مي آيند. درواقع علائم به سن كودك و مدت وقت كمبود اكسيژن بستگي دارد. دكتر خان بابايي در ادامه اضافه مي كند كه كاهش اكسيژن به ارگان هاي متفاوت بدن به خصوص مغز، قلب، كليه ها، كبد و دستگاه گوارش آسيب مي رساند.
وقتي اكسيژن به سلول هاي مغزي نمي رسد فرد ممكن است دچار فلج مغزي شود. اين كمبود اكسيژن حتي مي تواند داخل رحم، موقع زايمان يا بعد از آن يا طي بيماري هايي چون مننژيت و انسفاليت ويروسي يا ميكروبي ايجاد شود. درحقيقت از آنجايي كه سلول هاي مغزي در حال رشد هستند، كمبود اكسيژن باعث ايجاد عوارض برگشت ناپذيري همچون عقب افتادگي ذهني خواهد شد. اين مسئله درمورد ارگان هاي ديگر هم صدق مي كند؛ براي مثال اگر اكسيژن به كليه ها يا كبد نرسد فرد دچار نارسايي كليه و كبد مي شود يا اگر قلب دچار كمبود اكسيژن شود مشكلات عضلاني پيدا مي كند و درنهايت از كار مي افتد.
نگرانی های مادرانه از همان روزی که آزمایش بارداری اش، مثبت است شروع می گردد و تا آخر عمرش هم ادامه پیدا می کند. هنگامی که که نوزاد دلبندش به دنیا می آی
عفونت هم باعث خفگي مي شود
يكي از شايع ترين عوامل انسداد راه هاي هوايي، ورود جسم خارجي همچون اسباب بازي، تكه هاي غذا و. . . به دستگاه تنفسي هست. اين عارضه در كودكان شيرخوار و نوپا بسيار شايع است و اگر انسداد كامل باشد باعث فوت مي شود. از ديگر علل خفگي نوزادان مي توان به عفونت هاي شديد و ايست قلبي- تنفسي اشاره كرد. طي اين عفونت ها ترشحاتي در دستگاه تنفسي آزاد مي شوند كه در صورت عدم درمان، باعث انسداد خواهند شد. انواع نارسايي هاي قلبي هم مي توانند در راه تنفسي انسداد ايجاد كرده و باعث فوت شوند. البته اين بيماري ها خيلي اورژانسي نيستند و عوارض آنها به تدريج با درمان جبران مي شوند.
نگراني از خفگي نوزاد بي خواب تان كرده است؟
۱٫ اگر غذا يا شير دادن به نوزاد در آرامش و به دور از هيجان، خنديدن و بازي كردن انجام شود و كودك ناهنجاري هاي عضلاني و عصبي در ناحيه حلق و حنجره نداشته باشد، نگراني از بابت خفگي وجود نخواهد داشت.
۲٫خوابيدن نوزاد كنار والدين بسيار خطرناك است زيرا ممكن است دست، بدن، بالش يا پتوي آنها روي صورت كودك بيفتد و خفگي ايجاد كند يا حتي به كودك ضربه بزنند.
۳٫ شير دادن به نوزاد در حالت خوابيده چه با شيشه شير و چه سينه مادر مي تواند بسيار خطرناك باشد، بنابراين حتما بايد در حالت نيمه نشسته به او شير بدهيد.
خفگی در کودکان و راه پیشگیری از آن
۴٫ شيرخواران تا سه ماهگي به شكل اجباري از بيني تنفس مي كنند بنابراين گرفتگي بيني در آنها مي تواند بسيار خطرناك باشد، بعد در وقت سرماخوردگي قبل از خواب و شير دادن به كودك، بيني او را با آب مقطر يا سرم شست وشو باز كنيد.
۵٫ براي نوزادان و شيرخواران از بالش استفاده نكنيد. درواقع وضعيت قرارگيري سر كودكان در اين سن به گونه اي است كه اصلا نيازي به بالش ندارند. پارچه ها و پتوهاي خيلي كوچك و نرم نيز ممكن است در تنفس كودك اختلال ايجاد كنند.
موقع پريدن شير يا غذا به گلوي نوزاد بايد چه كار كنيم؟
حال شايد اين پرسش براي تان پيش آمده باشد كه موقع پريدن شير يا غذا به گلوي نوزاد بايد چه كار كنيم؟ دكتر خان بابايي در پاسخ توضيح مي دهد كه اين واكنش بسته به سن كودك متفاوت هست. به طور كلي توصيه مي شود نوزاد را روي يك دست برگردانيد و از پشت به ميان دو كتفش چندين بار ضربه بزنيد. در مورد كودكان بزرگتر هم شايد مورد نیاز باشد آنها را در حالت ايستاده قرار دهيد، دو مشت خود را روي هم جمع كنيد و زير جناغ سينه ارزش بگذاريد، سپس با نيروي دست به طرف اوج فشار بياوريد.
نگرانی های مادرانه از همان روزی که آزمایش بارداری اش، مثبت است شروع می گردد و تا آخر عمرش هم ادامه پیدا می کند. هنگامی که که نوزاد دلبندش به دنیا می آی
ريفلاكس یکی از علل خفگي در نوزادان
ريفلاكس يا برگشت شير و مواد غذايي از معده به مري و نهايتا حلق يكي ديگر از عوامل خطر انسداد و خفگي در نوزادان به حساب مي آيد. شايد شما هم اصطلاح «مرگ ناگهاني شيرخواران» را شنيده باشيد. در اين حالت مادر به فرزند شير مي دهد و او را مي خواباند ولی بعد مي بيند كه بيدار نمي شود زيرا طي خواب دچار ريفلاكس شديد شده است و دستگاه تنفسي اش از كار افتاده هست. دكتر خان بابايي توصيه مي كند براي جلوگيري از اين حالت، به دفعات متعدد و هر بار با حجم كم به نوزاد شير بدهيد، همچنين بايد او را به پهلو بخوابانيد و زير سرش را حدود ۳۰ تا ۳۵ درجه اوج قرار دهيد.
موقعیت خواب نوزاد و خطر خفگی
هنگام خواب تمامي عضلات بدن آرام مي شوند. عضلات راه هوايي نيز روي هم مي خوابند و تبادل هوا كمتر مي شود. اگر هم كودك زمينه ريفلاكس يا ناهنجاري عصبي- عضلاني داشته باشد، طي خواب مشكلش تشديد مي شود. از طرفي ميزان دي اكسيد كربن در خواب بالاتر مي رود و همه اين پرسشها روي هم رفته خطر خفگي را بيشتر مي كنند. به همين دليل دكتر خان بابايي توصيه مي كند نوزادان را هرگز به سينه و دمر نخوابانيد زيرا قدرت برگرداندن و جابه جايي سر را ندارند و ممكن است به راحتي دچار انسداد راه هوايي شوند.
خفگی در کودکان و راه پیشگیری از آن
گرفتگی بيني یکی از علل خفگی در نوزادان
به گفته دكتر خان بابايي اگر مجراي تنفسي و عضلات آن به خوبي كار نكنند حتي يك گرفتگي بيني براثر سرماخوردگي نيز مي تواند باعث خفگي نوزاد شود، البته اين عنوان فقط درمورد كساني مطرح است كه در دستگاه تنفسي ارزش بيماري زمينه اي و اختلالات آناتوميكي دارند. دكتر ساعدي، نيز اعتقاد هست؛ شيرخواران تا سه ماهگي به شكل اجباري از بيني تنفس مي كنند بنابراين گرفتگي بيني در آنها مي تواند بسيار خطرناك باشد بعد اگر هنگام شيردهي، نوزادتان دچار حالت خفگي مي شود و سينه را رها مي كند، بايد حتما به وسیله پزشك بررسي شود.
به طور كلي هر وقت كه نوزاد دچار خفگي از بيني مي شود مادر بايد تا رسيدن به اورژانس انگشت خود را در دهان او قرار دهد تا يك راه هوايي موقت برايش ايجاد كند. دكتر خان بابايي نيز توصيه مي كند در وقت سرماخوردگي قبل از خواب و شير دادن به كودك، بيني او را با آب مقطر يا سرم شست وشو باز كنيد. در غير اين صورت خوابيدن و شير خوردن نوزاد آنقدر منقطع مي شود كه او را عصبي و بي قرار مي کند. دكتر ساعدي هم در آخر يادآور مي شود كه استفاده از قطره هاي ضد احتقان در شيرخواران ممنوع است زيرا انسان در اين سنين فاقد بافت منقبض شونده است.
چند نکته:
۱٫اگر كودك سرفه و استفراغ دارد مسیر تنفسی او كاملا مسدود نشده هست. در این صورت اجازه دهید سرفه كند. سرفه موثرترین راه برطرف کردن انسداد هست. اگر كودك قادر نیست چیزی را كه در مسیر تنفسی اش گیر كرده، با سرفه خارج کند از یك نفر بخواهید به اورژانس اطلاع دهد و شما ضربات پشت و فشردن سینه را شروع كنید.
۲٫ اگر كودك به طور ناگهانی توانایی سرفه كردن، گریه كردن و جیغ كشیدن را از دست داده ممكن است چیزی مسیر تنفس او را بند آورده باشد. در این صورت باید جهت بیرون آوردن آن دست به كار شوید. در این موارد ممكن است كودك صداهای عجیب از حلق خارج كند یا پوستش به رنگ قرمز روشن یا آبی درآید.
۳٫ شیرخواران ممکن است بعد از هر بار شیرخوردن مقدار كمی از آن را اوج بیاورند و دچار سرفه شوند. علت این مسئله احتمالا این است كه شیر در حال بعد زدن از معده، اشتباها وارد مجاری هوایی شده است هست. این حالت طبیعی است و تا زمانی كه كودك از سایر جنبه های تنفسی مشكلی نداشته باشد جای هیچ گونه نگرانی وجود ندارد.
۴٫اگر مشكوك هستید مسیر تنفسی كودك به علت تورم حلق مسدود شده است است بلافاصله به اورژانس اطلاع دهید. ممكن است كودك شما دچار یك واكنش آلرژیك نسبت به چیزی كه خورده یا گزش حشره شده است باشد یا اینکه ممكن است مبتلا به عفونت حلق مثل خروسك شده است باشد. اگر هم كودك دچار مشكلات قلبی است فورا به اورژانس اطلاع دهید.
نوزادان نارس در خطر بيشتر
اگر ريه در وقت تولد به طور كامل تشكيل نشده باشد و نتواند به تبادل اكسيژن و دي اكسيد كربن بپردازد، نوزاد دچار ديسترس تنفسي مي شود. دكتر خان بابايي توضيح مي دهد كه اين عنوان مي تواند عوامل مختلفي داشته باشد ازجمله اينكه نوزاد نارس به دنيا آمده باشد يااينكه ماده «سورفاكتانت» داخل ريه تشكيل نشده باشد.
بيماري هاي خاص مثل بيماري هاي قلبي و عفونت هاي ريه نيز مي توانند حبابچه هاي ريه را دچار مشكل کنند و باعث ديسترس تنفسي شوند. اين حالت بسيار جدي است و مي تواند جان نوزاد را به خطر بيندازد. نوزاد در اين وضعيت نفس هاي تند خواهد داشت و درنهايت ممكن است به دليل كمبود اكسيژن و خستگي عضلات تنفسي فوت كند. اين سندروم مخصوص دوران نوزادي است ولی در كودكان بزرگتر هم مي تواند به دلايل ديگري ازجمله عفونت هاي قارچي، ميكروبي و ويروسي رخ دهد. براي پيشگيري از ديسترس تنفسي بايد از زايمان زودرس جلوگيري كرد.
انحراف بيني هم باعث خفگی می شود؟
دكتر ساعدي اعتقاد است شايع ترين علت بروز گرفتگي بيني در شيرخواران به پرسشها ژنتيكي و مادرزادي مربوط مي شود. اين نوزادان معمولا تحت درمان هاي موقت قرار مي گيرند تا در سنين بالاتر جراحي شوند. انحراف تيغه بيني نيز يكي ديگر از دلايل گرفتگي بيني در شيرخواران هست، البته اين مشكل خيلي شايع نيست ولی ممكن است به دليل تروما در هنگام زايمان يا وارد شدن فشار به كودك در دوران جنيني اتفاق بيفتد. درمان آن هم بسيار محافظه كارانه است و بايد به سنين بالاتر موكول شود. گاهي اوقات هم گرفتگي هاي بيني در سنين یک تا شش سال به دليل لوزه سوم رخ مي دهند.
ناطقان
واژه های کلیدی: نوزاد | نوزادان | انحراف بيني و خفگی کودک | پریدن شیر در گلوی نوزاد | پیشگیری از خفگی در کودکان | خفگی در کودکان | عوامل خفگی در کودک | نوزادان نارس و خفگی
