مهم ترین مسئله روبه رو ی پدر و مادر در خارج از خانه و خانواده، موضوع خواب نوزاد است. رعایت نکردن نکات و اصولی سبب گرفتاری هایی می شود.

– در خصوص نوزاد باید گفته شود که با شانزده تا هجده ساعت خواب او شروع و آهسته آهسته خواب او کم می شود و در حدود ۱۸ سالگی به هشت تا هشت و نیم ساعت می رسد. بعد برای مدتی یک ساعت کاهش پیدا می کند و از شصت سالگی به بعد آهسته آهسته خواب کم می شود.

– نوزادان بین شب و روز تفاوتی قائل نیستند، یعنی در ماه اول میزان خواب او در شب و روز مساوی است؛ اما آهسته آهسته خواب آنها در روز کمتر می شود به طوری که در حدود دو سالگی یک خواب بعدازظهر را دارند و در حدود چهار سالگی خواب بعدازظهر نیز کنار می رود.
– خواب با وجود سادگی و حالت عادی که دارد از نظر علمی بسیار پیچیده است؛ به طوری که ۴ مرحله دارد. انسان در حین خواب از مرحلۀ ۱ به ۲ و ۳ و ۴ می رود و دوباره به مرحله ۳ و ۲ و ۱ برمی گردد.

این دوره در کودک تا حدود دو سالگی نزدیک شصت دقیقه و از ۲ سالگی هفتاد و پنج دقیقه و از ۵ سالگی حدود نود دقیقه است. نکتۀ جالب توجه این است که در پایان نود دقیقه در بزرگسال، و در خصوص کودک بعد از دو سالگی و در پایان این مرحله، پدیدۀ رؤیا یا خواب دیدن شروع می شود.

– در خصوص کودکان که دورۀ فعالیت ذهنیشان طولانی تر است و هم عضلاتشان آرامش کمتری دارند، با کودکانی رو به رو می شویم که در عین اینکه خوابند، می توانند بخندند، گریه کنند و صداهای عجیب و غریبی داشته باشند و شاید آن قدری که فعالیت ذهنی وجود دارد، فعالیت بدنی نیز به کار خود ادامه دهد.

– برخی اوقات اگر مادر و کسی که از کودک مراقبت می کند در صورت عدم داشتن خواب سنگین و عمیق، سبب آسیب به فرزند می شود، به واسطه دگرگونی تغییر در میزان و محتویات شیر یا نداشتن صبر و حوصله لازم و عدم ایجاد ارتباط مطلوب.

به همین دلیل در اینگونه موارد باید به طور مشترک در نخوابیدن به جهت نگهداری کودک سهیم بود تا پدر و مادر به استراحت لازم برسند. پس کاری خانوادگی است و باید حل شود.

ساعت مغزی
طی چند سال گذشته دانشمندان متوجه شدند که یک ساعت مرکزی، نزدیک به قسمت بینایی، در عمق مغز وجود دارد که براساس نور، کار خود را انجام می دهد و با دیگر ساعت های بدن مرتبط است. برخی از غدد در زمان ها و دوران های خاصی باید کار کنند تا به واسطه ساعت مرکزی پیام دریافت کنند.

اما اشکال کار این ساعت اصلی مغز آن است که دور آن برخلاف دور عادی شب و روز که ۲۴ ساعت می باشد، بیست و پنج ساعت است. در نتیجه اگر ارتباط لازم بین این ساعت و محیط بیرون برقرار نشود فرد دچار گرفتاری می شود.

توجه داشته باشیم:
کودک باید به کمک پدر و مادر بتواند هر روز یک ساعت زندگی خود را جلو بکشد تا بتواند با این ساعت مغزی هماهنگ باشد. پس باید از کودکی به فرزند آموزش داد تا خوابش دارای نظم باشد که از طریق شرایط مناسب جهت خواب امکان پذیر است.

– معمولاً کودکان قادرند در حدود ۴ ماهگی خواب طولانی داشته باشند اما مسئلۀ مهم تغذیۀ آن هاست. به خصوص وقتی که وزن کودک حدود ۷ تا ۸ کیلو می رسد یک وعده غذایی او مانند وعدۀ شب می تواند قطع شود یا کم شود. پس فرصتی برای خواب پنج ساعته به او می دهیم، حتی سبب قوی شدن جهاز هاضمه می شود که با یک استراحت، آمادگی جذب و هضم بهتر غذاهای بعدی را خواهد داشت.

– خواب کودک مستقیم بر روی تغذیه و سلامت و رشد او اثر دارد. کودکان به نوعی خواب خود را حدود ۶ ماهگی کاملاً در اختیار دارند، اگر بازی و لجبازی در کار باشد می تواند مشکل ساز شود.
– بهتر آن است که کودک تا حداکثر ۵ ماهگی با پدر و مادر خود باشد و بهتر آن است که فرزند هرگز به رختخواب پدر و مادر راه پیدا نکند بلکه در آغوش بخوابد و بعد در جای خواب خود قرار داده شود.

اگر قبل از ۵ ماهگی او را به اتاقی منتقل کرده باشند، در حدود ۹ ماهگی و در صورت بروز مشکلات، پدر یا مادر باید نزد فرزند بمانند، اما نه در رختخواب او بخوابند و نه موی سر یا گوش خود را به کودک بدهند که این حالت می تواند تا سالیان ادامه داشته باشد و مشکلات را مضاعف کند.

و فقط به نوازش از نوع فرمان بسنده کنند و اگر بیدار شد، با دیگری صحبت نشود و چراغی روشن نشود، تا او به این نتیجه برسد که در وضعیتی است که باید بخوابد. این احتمال وجود دارد بعد از ۱۲ تا ۱۴ ماهگی به علت بیرون آمدن از گهواره و رساندن خود به اتاق شما و برخلاف احتیاجات او و برخلاف میل زیاد خودتان جهت کمک به او، او را به اتاقش برگردانید و اگر لازم بود کنارش بمانید و با توجه به مهربانی و آگاهی، استوار و محکم به او پیام دهید که الان وقت خواب است نه وقت بازی یا کار دیگری.

فراموش نشود عمل خواباندن کودک و چگونگی خواباندن او در شب و روز باید متفاوت باشد. به عبارتی با این حالت اجازه خواب بیشتر در شب را به او داده ایم.

– کودک تا دو سالگی نیاز به بالشت ندارد و همچنین تا ۱۸ ماهگی نباید کودک را روی شکم خوابانید، چون می تواند موجب خفگی او شود.

در کتاب به فرزندتان کمک کنید تا تمام شب را بخوابد نوشتۀ جوان کوتبرتسون و سوزی شویل، از روش بهینه سازی شدۀ “چاره اندیشی کنید” دفاع و حمایت شده است. برنامۀ آنان براساس سن کودک تا حدودی متغیر است، ولی به طور کلی بر پایه های زیر بنا شده است:

کودک را ساعت ۱۱ یا ۱۱,۳۰ شب ، درست پیش از آماده شدن خودتان برای خوابیدن، بیدار کنید و به او شیر بدهید و سیر کنید. این امر از جنبۀ نظری از بیدار کردن شما از خواب عمیق پیشگیری می کند.

اگر خود به کودکتان شیر می دهید، هنگام بیدار شدن او از همسرتان بخواهید که بدون برداشتن نوزاد از جایش، تلاش کند او را بخواباند. در صورت به خواب نرفتن کودک در مدت ده الی بیست دقیقه، همسرتان باید او را از جایش بردارد، قدم بزند یا هر کار دیگری که تا نوبت بعدی شیر دادن در یکی دو ساعت آینده، حواس او را از این امر منحرف سازد.

هدف از این عمل، عادت دادن کودک به داشتن دوره های طولانی خواب بین دوره های بیداری است. به عنوان جایگزین این روش می توان مدت شیردهی در نیمه شب را کاهش داد. چنانچه با کودکتان با شیشه شیر می دهید، شیر را رقیق کنید تا او به دریافت کالری کمتر در طول شب عادت کند.