چگونه با شب‌ ادراری کودکان برخورد کنیم؟

شب ادراری | کودکان | والدین | ارتباط | کنترل | ادرار | والدین | برخورد

چگونه با شب ادراری کودکان برخورد کنیم؟

عبارات مهم : شب ادراری – کودکان

شب ادراری کودکان ممکن است جنبه جسمی یا روحی- روانی داشته باشد

چگونه با شب‌ ادراری کودکان برخورد کنیم؟

نوع برخورد در شب ادراری بسیار مؤثر هست. مطمئن باشید کودکان بعد از ۲ سالگی آرام آرام می آموزند که اندام های تناسلی را منقبض کنند و ادرارشان را نگه دارند. گاهی در طول روز هنگام بازی، کودکان شلوار خود را خیس می کنند. در این مواقع مادر نباید وحشت زده برخورد کند.

شب ادراری کودکان ممکن است جنبه جسمی یا روحی- روانی داشته باشد ولی متخصصان توصیه می کنند که کودکان مبتلا به این مشکل، در ابتدا به متخصصان مجاری ادرار مراجعه کنند.

دکتر حمیدرضا دائمی، روان شناس، راجع به شب ادراری کودکان تصریح کرد: دلایل شب ادراری در دو بعد جسمی و روانی قرار می گیرد. در بعد جسمی، یکی از دلایل شب ادراری می تواند مصرف آب زیاد، مصرف غذاهای مدر به خاص قبل از خواب باشد. حتماً باید در ابتدا جنبه جسمی به وسیله متخصص مجاری ادرار کاملاً کنترل شود. اگر متخصص تشخیص داد که مشکلی ندارد، دیگر نیازی به درمان های دارویی و پزشکی نداریم و باید به دلایل غیرجسمی توجه کرد. در بحث جسمی می توان جهت کودک برنامه گذاشت؛ مثلاً کودکی که زیاد شب ادراری دارد، باید در میان خواب بیدار و تشویقش کرد تا به سرویس بهداشتی برود. نباید در ساعات نزدیک به خواب کودک، خوراکی های مدر به او داد.

گاهی شب ادراری نشانه اعتراض کودک است
او با اشاره به دلایل غیرجسمی شب ادراری گفت: بخش عمده دلایل غیرجسمی، مباحث عاطفی است که به توجه والدین بازمی گردد. در این زمینه باید وارد موضوعاتی مانند ارتباط کودک با والدین شد. جای خواب فرزند مهم است که شاید چندان به این عنوان توجه نمی کنند. مثلاً چند فرزند در منزل زندگی می کنند و تخت های جدا دارند؛ جای یک کودک مناسب یا مشابه سایر کودکان نیست. نوع ارتباط والدین به خاص مادر با کودک در طول روز خیلی مهم است.

گاهی کودکان خود را کنترل نمی کنند و با این روش می خواهند اعتراض ارزش را نشان دهند و مادر را به زحمت بیندازند. تذکرهای مداوم جهت غلط های و اشتباهات کودک، اثراتی بسیار منفی دارد و می تواند شب ادراری را به دنبال داشته باشد.

در مواردی ارتباط والدین و کودک، فشارآور است
این روان شناس با بیان این که گاهی ارتباط والدین به خاص مادر با کودک، ارتباط فشارآور هست، افزود: گاهی این ارتباط پیامی را انتقال می کند که تو خیلی اشکال داری و اشتباه می کنی. در این رابطه به صورت مداوم کودک زیر سؤال است و به او امر و نهی می شود. این حالت ها نشان می دهد که عاطفه مادر نسبت به کودک منفی هست. در صورتی که کودکان با یک بار تذکر موارد منفی و چند بار دیدن و بیان کردن نکات مثبت، متوجه می شوند که عنوان منفی را نباید انجام دهند.

خطاهای کودک را خیلی بزرگ نکنیم لیکن بین مادر و کودک فاصله عاطفی ایجاد می کند. هنگامی که فاصله عاطفی ایجاد شد، یکی از راه های مقابله، شب ادراری عمدی هست. شب ادراری عمدی یکی از موضوعاتی است که در مراجعین دیده می شود و گاهی کودک خودش را آزاد می کند تا این زحمت به مادر انتقال یافته شود.

مادر نباید وحشت زده برخورد کند
دائمی در مورد چگونگی برخورد با شب ادراری کودک تأکید کرد: نوع برخورد در شب ادراری بسیار مؤثر هست. مطمئن باشید کودکان بعد از ۲ سالگی آرام آرام می آموزند که اندام های تناسلی را منقبض کنند و ادرارشان را نگه دارند. گاهی در طول روز هنگام بازی، کودکان شلوار خود را خیس می کنند. در این مواقع مادر نباید وحشت زده برخورد کند. حتی اگر می تواند کودک را راهنمایی و بغل کند و به سمت سرویس بهداشتی ببرد و اگر مقدار کمی از ادرار باقی مانده باشد، در آن جا تخلیه کند.

چگونگی تعویض لباس کودک، نوع برخورد مادر و کلماتی که به کار می برد، در این زمینه بسیار مهم هست. فکر نکنیم که کودکان افراد مجرمی هستند و خطای بزرگی را انجام داده اند. با تندی برخورد کردن اثراتی بسیار منفی دارد و حتی ممکن است ایجاد اضطراب هایی بکند که این اضطراب ها در دوره نوجوانی و جوانی هم به شکل های متفاوت خود را نشان دهد.

«باز هم شلوارت را خیس کردی»؛ یعنی تو مقصری
او به کلماتی که مادر بیان می کند اشاره کرد و افزود: زمانی که مادر می گوید: «باز هم شلوارت را خیس کردی»؛ یعنی تو مقصر هستی. تو اشتباه کردی و باز هم به حرف من گوش ندادی. ما عوامل جسمی و عاطفی را به عنوان یک مادر در نظر نمی گیریم و به کودک حمله می کنیم؛ به این معنا که مجرم و مقصر مهم تو هستی. در صورتی که این طور نیست و در این زمینه عوامل جسمی و فیزیولوژیک، عاطفی و ارتباطی نقش دارند. این که کودک چه جایگاهی داشته باشد و مادر چه خلقی داشته باشد، همه مؤثر هستند. زمانی که به کودک می گوییم شلوارت را خیس کردی، به این معنی است که تو می توانستی خیس نکنی و خیس کردی. یعنی تو عمداً این کار را کردی. باید به مادران بگوییم که موضوعاتی مانند از شیر گرفتن و از پوشک گرفتن کودک و مستقل شدن او جهت نگهداری ادرار و مدفوع، نیاز به حوصله و برخورد آرام و منطقی دارد.

نوع برخورد با شب ادراری کودک جهت درمان شب ادراری بسیار مهم است

کودک در حین بازیگوشی و خواب کنترلی روی ادرار خود ندارد
این روان شناس با بیان این که کودک در حین بازیگوشی و خواب کنترلی روی ادرار خود ندارد، گفت: کودک در حین بازیگوشی فراموش می کند که فشار ادرارش زیاد می شود. از طرفی اندام های تناسلی اش هم مثل دوران نوجوانی و جوانی نیرومند نیست که بتواند کنترل کند.

در خواب هم قدرت ارادی ندارد که بتواند ادرار خود را کنترل کند. گاهی ممکن است تخلیه ادرار اتفاق بیفتد و حتی نیمی از مثانه خالی شود. ولی اگر متوجه چنین وضعیتی شدیم، باید نوع برخوردمان آرام باشد و به جای «تو شلوارت را خیس کردی.» بگوییم «آخ! آخ! شلوارت خیس شد»؛ یعنی منظورمان این است که تو تنها مقصر نیستی. من هم که دیشب حواسم به خوراکی های تو نبود، مسؤولم. با آرامش شلوارش را عوض می کنیم. حتی صحبت های دیگری مطرح می کنیم تا نشان دهیم حواس مان نیست که مسئله جدی و شدیدی رخ داده است.

شب ادراری زمینه ای بسیار عالی جهت تربیت کودک است
دائمی با اشاره به زمینه تربیتی که شب ادراری ایجاد می کند، ادامه داد: اتفاقاً شب ادراری، زمینه ای بسیار عالی جهت تربیت کودک هست. تربیت از این جهت که ما با اشتباهات کودک به تندی برخورد نکنیم. خطاهایی که غیرعمدی هست. حتی می گوییم اگر فرزند وسیله ای را پرت می کند، به خاطر ناکامی است که ما به وجود آورده ایم. زیاد از حد به خواسته هایش توجه کردیم و حالا اگر یک خواسته ای را برآورده نکنیم، ممکن است چیزی را بشکند یا پرتاب کند. آن جا هم کودک مقصر نیست بلکه ما در ابتدا او را بد تربیت کردیم.

به عنوان بزرگسالان مسؤول مهم هستیم ولی متأسفانه خودمان را نمی بینیم. اتفاقی که افتاده به عوامل زیادی بستگی دارد که چون ما این عوامل را نمی دانیم، به خودمان اجازه می دهیم به شخصیت کودک حمله کنیم. تصور می شود که چون کودک ۴- ۳ ساله کلام ما را می فهمد، بعد باید به حرف مان نیز گوش کند. این حرف گوش کردن راجع به کنترل ادرار مانند جابه جایی یک اسباب بازی نیست، بلکه به عوامل مختلفی بستگی دارد که در کنترل کودک نیست و کودک به صورت ارادی بر آن ها تسلط ندارد؛ بنابراین نباید او را مقصر مهم قلمداد کرد.

اسلام به آسانی با این عنوان برخورد کرده است
او به برخوردهای راحت اسلام در بحث عدم کنترل ادرار پرداخت و افزود: در دین اسلام آن قدر راحت با این عنوان برخورد می شود که با یک ظرف آب سه بار ریختن این فرش پاک می شود. ولی گاهی این عنوان را آن قدر بزرگ می کنیم که فشار روانی را به کودک انتقال یافته می کنیم و او را به عنوان کسی که مسبب این کار شده، مورد ضرب و شتم کلامی قرار می دهیم.

کودکی در آغوش پیامبر(ص) و مادرش مشغول صحبت با پیامبر(ص) بوده. کودک در آغوش پیامبر خود را خیس می کند و مادر که متوجه می شود، پیامبر می گوید اصلاً کاری نداشته باشید و بگذارید کارش را بکند. پیامبر(ص) خیلی قشنگ برخورد می کنند. همه انسا ن ها و حیوانات هنگامی که ادرار یا مدفوع خود را دفع می کنند، احساس آرامش دارند. هنگامی که کودک یک قسمت از لباس را خیس کند یا تمام لباس را خیس کند، فرقی ندارد و بالاخره که باید کل لباس را شست.

در مباحث مسئله زا جنبه روانی کودک رشد می کند
این روان شناس راجع به کودکانی که به صورت مستمر شب ادراری دارند، اظهار کرد: در مورد کودکی که دائماً شب ادراری دارد، می توانیم از روش های شرطی استفاده کنیم. مثلاً هنگامی که خیس شد از یک زنگ ملایمی استفاده کنیم که اگر کودک بیدار شد و حتی ۱۰ درصد از ادرار باقی مانده، بتواند آن را در سرویس بهداشتی تخلیه کند. همین خیلی خوب هست. ممکن است کودک بگوید مامان یک ذره مانده هست. باید مادر بگوید اشکالی ندارد الان به دستشویی می برمت. او را در آغوش بگیریم.

دستش را نکشیم. به شکلی واکنش‌ها نکنیم که همه بفهمند. آبرویش را نبریم. در مباحث مسئله زاست که جنبه روانی کودک با نوع ارتباطی که از مادر می بیند، رشد می کند. هنگامی که کودک دچار مسئله می شود، ما باید عاطفه و آرامش و سعه صدر و آگاهی داشته باشیم.

استفاده از روش خاموشی یا تغافل
دائمی با اشاره به میزان دفعات تذکر دادن به کودک بیان کرد: گاهی مادر در امور متفاوت شروع به کنترل و تذکر مکرر می کند. در صورتی که کودک چندبار تذکر بشنود، متوجه می شود که این کار بد هست. جهت این که این کاری که مادر می گوید بد است را تکرار نکند، نباید از روش تذکر کلامی استفاده کرد. البته اگر آن اشتباه مثل شکستن یک لیوان، آسیب زشت هست، باید سریع لیوان را از دستش گرفت.

اما اگر آن اشتباه به طور مثال کلامی است یا مانند ادرار کردن در حین بازی یا در خواب یا موارد غیرعمدی هست، در این موارد باید به جای تذکر دادن، تنبیه کردن، محروم کردن کودک از بازی، تلویزیون و پارک، از روش خاموشی استفاده کرد. روش خاموشی در اسلام با عنوان تغافل آشنا می شود؛ یعنی خود را به غفلت و ندیدن زدن. او خودش می بیند چه کرده است.

کودکان از ۳- ۲ سالگی می توانند ادرار خود را کنترل کنند
او راجع به طبیعی یا غیرطبیعی بودن شب ادراری اظهار کرد: به طور کلی شب ادراری غیرطبیعی هست. اگر نوع ارتباط خوب باشد، کودکان از ۳- ۲ سالگی می توانند ادرار خود را کنترل کنند. ممکن است گاهی هم در شب یا طی روز و در هنگام بازی کردن اتفاق بیفتد.

مواردی که گاهی اتفاق می افتد را به عنوان بیماری یا رفتاری غیرطبیعی در نظر نگیریم. آن هایی که مستمر هست، حتماً نیاز به بررسی روان شناختی افراد خانواده و کودک دارد که چه ارتباطی بین کودک و افراد خانواده به خاص مادر وجود دارد. مقایسه های نابه جا تذکرات نا به جا و سختگیری های نا به جا همگی اثر دارد.

آمارها قابل تعمیم نیست
این روان شناس با اشاره به نبود اوضاع آماری از شب ادراری کودکان افزود: اگر بخواهیم آماری در گروه تصادفی در نظر بگیریم، قابل تعمیم به کل نیست. به نظرم خانواده ها پیش از فرزندآوری حتماً باید آموزش هایی در زمینه برخورد با کودک داشته باشند. والدینی که در حضور کودک، پرخاشگری کلامی یا جسمی دارند، اثرات بسیار منفی روی کودک می گذارند که می تواند منجر به شب ادراری و پرسشها دیگر شود.

منبع: salamatnews.com