در زمان شیوع ویروس‌ها، مثلا ویروس آنفولانزا یا ویروس کرونا و به‌ویژه در زمان‌هایی که با کمبود ماسک و مواد ضدعفونی کننده در داروخانه‌ها مواجه می‌شویم، بهتر است به فکر راه‌های دیگری برای حفظ بهداشت فردی باشیم. کمتر از خانه بیرون برویم و تا جای ممکن نکات بهداشتی را رعایت کنیم. مثلا می‌توانیم خودمان در خانه محلول ضدعفونی کننده تهیه بسازیم. اما آیا می‌دانید چطور یک محلول ضدعفونی‌کننده کارآمد بسازید؟ در این مقاله می‌خواهیم طرز تهیه محلول ضدعفونی کننده دست در خانه را به شما آموزش دهیم. با ما همراه باشید.
میزان کارایی محلول ضدعفونی کننده دست
محلول‌های ضدعفونی کننده حاوی الکل می‌توانند تعداد میکرب‌های دست را کم کنند؛ اما این محلول‌ها نمی‌توانند هر نوع میکربی را از بین ببرند (برای نمونه کلسترودیوم دیفیسیل [clostridium difficile] یا نورُویرروس [norovirus] که التهاب روده و معده و اسهال و استفراغ ایجاد می‌کنند). با‌این‌حال، هنوز هم بهترین روش پیشگیری از کرونا، صحیح شستن دست‌ها به‌مدت ۲۰ ثانیه با آب و صابون است. به‌علاوه، اگر دست‌تان به خاک یا روغن آلوده باشد، تمیز کردن آنها با محلول‌های ضدعفونی کننده فایده‌ای ندارد و حتما باید با آب و صابون شسته شوند.
اما در مکان‌هایی مانند وسایل حمل‌ونقل عمومی که دست‌شویی ندارند، چطور می‌توانیم دست‌هایمان را تمیز نگه داریم؟ یا با کودکانمان که عادت دارند دائما دست در دهانشان کنند چه‌کار کنیم؟ به همین دلیل است که اغلب یک بطری کوچک محلول ضدعفونی کننده در ماشین، یکی در کیفمان و یکی هم در کیف فرزندانمان می‌گذاریم. اما به خاطر داشته باشید، محلول‌های ضدعفونی کننده دست باید حداقل ۶۰ درصد الکل داشته باشند تا بتوانند میکروب‌ها را از بین ببرند؛ پس حتما هنگام خرید این محصول، مواد تشکیل‌دهنده را با دقت بخوانید.
در خانه ژل ضدعفونی کننده درست کنیم
به این دلیل که این روزها محلول ضدعفونی کننده دست کمتر در داروخانه‌ها یافت می‌شود تصمیم گرفتیم مقاله‌ای درمورد چگونگی تهیه آنها در خانه بنویسیم. در ادامه، طرز تهیه دو نوع محلول ضدعفونی کننده دست برای بزرگسالان و یک نوع برای کودکان را آموزش می‌دهیم.
طرز تهیه محلول ضدعفونی کننده دست در خانه (مناسب بزرگسالان)
روش اول
اصلی‌ترین محصولی که برای این محلول ضدعفونی کننده نیاز دارید الکل ایزوپروپیل است. برای خوش‌بو کردن محلولتان می‌توانید از روغن های اسانس استفاده کنید. توصیه می‌کنیم از روغن درخت چای استفاده کنید که ویژگی‌های آنتی‌باکتریال خوبی دارد. همچنین می‌توانید ژلاتین گیاهی یا ژل آلوئه ورا هم اضافه کنید تا دست‌هایتان مرطوب بمانند. با‌این‌حال، توصیه می‌کنیم از الکل خالص استفاده کنید تا حداقل الکلِ موجود در محلول ضدعفونی کننده‌تان ۶۰ درصد باشد.
مواد لازم
- ۱ پیمانه الکل ایزوپروپیل ۷۰ درصد؛
- ۶ تا ۱۰ قطره اسانس درخت چای؛
- بطری اسپری.
طرز تهیه محلول ضدعفونی کننده دست به روش اول
همه مواد را به بطری اضافه کنید، در بطری را ببندید و خوب تکان دهید. اگر الکل دست‌هایتان را خشک کرده است، باید صبر کنید تا همه الکل از دست‌هایتان بخار شود سپس مرطوب کننده معمولی را اضافه کنید.
چند نکته
- اگر الکل ایزوپروپیل پیدا نکردید، از الکل متانول استفاده نکنید؛ زیرا این دو گونه الکل را نمی‌توان به‌جای یکدیگر استفاده کرد. متانول به‌شدت اشتعال‌زا و سمی است.
- در تهیه محلول ضدعفونی کننده دست باید مراقب باشید، زیرا الکل اشتعال‌زا است.
- بهتر است ژل مرطو‌ب‌کننده آلوئه‌ورا یا گلیسیرین را از محلول حذف کنید، زیرا این مواد میزان الکل موجود در محلول را تا زیر ۶۰ درصد پایین می‌آورند.
- حتما دقت کنید که هرگونه ژل ضدعفونی کننده دست حاوی الکل را از دسترس کودکان دور نگه دارید.
روش دوم
شاید این نوع محلول ضدعفونی بیشتر به محصول‌های موجود در بازار شبیه باشد. توصیه می‌کنیم که از این محلول برای کودکان استفاده نکنید.
مواد لازم
- ۱ قاشق غذاخوری الکل مالشی؛
- یک‌سوم قاشق غذاخوری گلیسیرین گیاهی (اختیاری)؛
- یک‌چهارم پیمانه ژل آلوئه‌ورا؛
- ۱۰ قطره اسانس دارچین؛
- ۱۰ قطره اسانس درخت چای؛
- آب مقطر یا نقره کلوئیدی که قدرت آنتی‌باکتریالی دارد؛
- اسانس‌های دیگر برای خوش‌بو شدن.
طرز تهیه محلول ضدعفونی کننده دست به روش دوم
- ابتدا ژل آلوئه‌ورا، گلیسیرین گیاهی و الکل مالشی را در کاسه‌ای با هم مخلوط کنید.
- اسانس دارچین، اسانس درخت چای و اسانس‌های دلخواه دیگر را به محلول اضافه کنید. اسانس لیمو، پرتقال، اسطوخودوس و نعناع فلفلی گزینه‌های خوبی هستند.
- این مواد را به‌خوبی با هم مخلوط کنید؛ سپس آب مقطر یا نقره کلوئیدی را به‌میزان دلخواه اضافه کنید تا محلولتان رقیق شود.
- با استفاده از قیف کوچکی، محلول را به بطری اسپری یا هرگونه بطری پمپی اضافه کنید.
چند نکته
- برای استفاده از روغن‌های اسانس حتما با پزشک مشورت کنید، به‌ویژه در موارد استفاده کودکان یا در صورت وجود بیماری خاص.
- استفاده از ژل طبیعی آلوئه‌ورا گزینه خوبی نیست و بهتر است این ژل را از بیرون تهیه کنید.
طرز تهیه محلول ضدعفونی کننده دست برای کودکان
در خانه ژل ضدعفونی کننده درست کنیم
روش سوم
برای تهیه محلول ضدعفونی کننده ویژه کودکان از مواد گیاهی استفاده می‌شود؛ زیرا الکل دست آنها را خشک می‌کند و اگر زیاد استفاده شود، حتی می‌تواند به پوست آنها آسیب برساند. تهیه این محلول بسیار ساده است و می‌توانید از فرزندانتان بخواهید در تهیه آن به شما کمک کنند. می‌توانید مواد را در همان بطری محلول اضافه کنید و از کاسه برای مخلوط کردن آنها استفاده نکنید.
مواد لازم
- یک‌چهارم پیمانه ژل آلوئه‌ورا؛
- ۲۰ قطره روغن اسانس میکروب‌کش (ایمن برای کودکان).
طرز تهیه
طرز تهیه محلول ضدعفونی کننده دست برای کودکان بسیار ساده است: فقط کافی است مواد بالا را با هم مخلوط کنید و در بطری سیلیکونی نگهداری کنید.
نحوه استفاده از محلول ضدعفونی کننده
- میزان توصیه‌شده از محلول ضدعفونی کننده دست (به‌اندازه یک سکه) را در کف دست قرار دهید.
- دست‌ها را به‌خوبی به‌هم بمالید. محلول ضدعفونی کننده حتما باید بین انگشت‌ها و زیر ناخن‌ها برسد.
- تا زمانی که دست‌ها خوب خشک شوند، این کار را ادامه دهید یا صبر کنید محلول ضدعفونی خودش خشک شود. از خشک‌کردن محلول با دستمال خودداری کنید.
کدام بهتر است: دستمال مرطوب یا محلول ضدعفونی کننده؟
دکتر کالیسوار ماریموتو (Kalisvar Marimuthu)، مشاور ارشد بیماری‌های واگیردار در مرکز ملی بیماری‌های واگیردار آمریکا می‌گوید: «دستمال‌های مرطوب برای تمیزکردن سطوح مناسب هستند، نه برای ضدعفونی کردن دست‌ها. پژوهشی که ویروس‌شناس دانشگاه کوئین مری لندن انجام داد، نشان می‌دهد که دستمال‌های مرطوب به‌جای اینکه میکرب‌ها را از بین ببرند بیشتر آنها را پخش می‌کنند. دستمال‌های مرطوب به‌شرطی مفید هستند که حداقل ۴۰ درصد الکل داشته باشند.»
البته، بهترین گزینه این است که دست‌هایتان را با آب و صابون بشویید. محلول‌های ضدعفونی کننده فقط در شرایطی مناسب‌اند که دسترسی به آب و صابون ندارید.
محلول‌های ضدعفونی‌کننده بازاری اغلب حاوی میزان زیادی الکل هستند که برای کودکان مناسب نیست. محلول‌های خانگی به‌ویژه برای کودکان مناسب هستند. در محلول‌های خانگی به‌جای استفاده از تری‌کلوسان از روغن‌های اسانس استفاده می‌شود که ویژگی‌های آنتی‌باکتریایی طبیعی دارند؛ البته دقت کنید اسانس‌هایی را انتخاب کنید که برای کودکان مناسب باشند.
سخن آخر
در این مقاله سعی کردیم طرز تهیه ۳ نوع محلول ضدعفونی کننده خانگی را آموزش دهیم. البته باز هم تکرار می‌کنیم که هیچ‌چیز بهتر از شستن صحیح دست ها با آب و صابون نیست. حتما دست‌هایتان را مرتب با آب و صابون بشویید و اگر در موقیعتی بودید که به آب و صابون دسترسی نداشتید، محلول‌های ضدعفونی کننده خانگی گزینه‌های خوبی هستند.