با خیالپردازی کودکان چه برخوردی داشته باشیم؟

دنیای مجازی | خیالپردازی | کودکان | والدین | داستان | ارتباط | کودکانه | زندگی | والدین | داستان

با خیالپردازی کودکان چه برخوردی داشته باشیم؟

عبارات مهم : دنیای مجازی – خیالپردازی

یکی از مسائلی که خیلی از کودکان با آن برخورد دارند, خیالپردازی است

با خیالپردازی کودکان چه برخوردی داشته باشیم؟

دنیای کودکی یکی از عالی ترین دوره های زندگی هر فردی است چون در این دنیای رنگارنگ همه چیز دوست داشتنی و روشن است و کمتر دغدغه ای در آن وجود دارد. یکی از مسائلی که خیلی از کودکان با آن برخورد دارند، این است که گاهی خود را به جای یک شخصیت خاص می بینند و همین مساله اگر طولانی شود موجب نگرانی والدین می شود، در صورتی که باید بپذیریم تخیل و همذات پنداری بخشی از دنیای کودکان هست. در مورد اینکه چگونه والدین می توانند با این مساله روبرو شوند، با دکتر گلفر حسینی، روان شناس، گفت وگو کرده ایم.

تعریف شما از واژه همذات پنداری چیست؟
واژه همذات پنداری به علت شباهت معنایی و آوایی، گاهی به جای واژه همزاد پنداری به کار برده می شود، ولی از لحاظ معنایی این دو واژه متفاوت هستند، بنابراین ابتدا مورد نیاز است با تعریفی کوتاه این دو واژه را از هم مجزا کنیم. همزاد پنداری، باوری خرافی و غیرعلمی است که به این امر اشاره می کند که هر کس همزادی دارد که به طور همزمان با او زندگی می کند. ولی همذات پنداری در واقع درونی کردن ارزش های الگوهای مهم زندگی به وسیله افراد است و در حقیقت، فرد با الگوی مهم زندگی اش همانند سازی می کند و فرد، هویت یک شخص دیگر را تاحدی، به خود می گیرد.

اینکه کودکان با شخصیت های متفاوت کارتونی همذات پنداری می کنند برایشان خوب است؟
معمولا کودکان با مشاهده انیمیشن های متفاوت و قصه های تخیلی، علاوه بر اینکه حس های پنجگانه ارزش با این قصه ها درگیر می شود، قوه تخیلشان هم به کار می افتد و شروع به خیال پردازی کرده و از سد محدودیت های دنیای واقعی عبور می کنند و در دنیای خیال از طریق همانند سازی با قهرمان داستان، جهت خود شخصیتی نزدیک با قهرمان داستان با شاخصه شخصیتی اغراق آمیزش می آفرینند.

در واقع، الگو پذیری و همانند سازی و به تبع آن همذات پنداری یکی از شاخصه های طبیعی فرد است و به رشد ذهنی او کمک می کند، ولی توصیه قابل تامل این است که در هر موضوعی تعادل حرف اول را می زند. هنگامی که کودکان تنها می مانند زیاد به سمت دنیای خیال سوق داده می شوند و افراط در هر مقوله ای سلامت روان را ترساندن می کند.

کودکانی که ساعت های طولانی با بازی های رایانه ای، فیلم ها و انیمیشن ها و به طور کلی با جامعه مجازی در ارتباط هستند، از دنیای واقعی فاصله می گیرند و در این مواقع همذات پنداری حالت مرضی به خود می گیرد و احتمال انجام رفتارهای پرخطر در این کودکان وجود دارد.

چطور می توان مانع این اتفاق شد؟
زمان ارتباط با دنیای مجازی باید محدود باشد و والدین با نظارت کامل جهت کودکان برنامه منسجم روزانه تنظیم کنند تا مهارت های مورد نیاز در دنیای واقعی در کودکان پرورش یابد. یکی دیگر از راهکارهای پیشگیری از افراط کودکان تشویق آنها جهت شرکت در بازی های گروهی و مشارکتی با گروه همسالان است.

دنیای کودکی یکی از عالی ترین دوره های زندگی هر فردی است

مقایسه همذات پنداری در پسران و دختران با هم تفاوتی دارد یا نه؟
کودکان چه پسر و چه دختر هردو با الگوهای مهم زندگی ارزش همذات پنداری می کنند که البته تحقیق دقیقی در مورد مقایسه فراوانی این عمل در دو جنس انجام نشده، ولی روشن است که هر دو جنس همانند سازی می کنند، ولی با شاخصه هایی مخصوص به خودشان، جهت مثال در پسر ها زیاد قدرت و توانایی انجام کارهای فوق العاده و در دختر ها شاخصه هایی مانند جمال و داشتن چوب جادویی جهت خلق دنیایی قشنگ و آرام نمایان می شود.

والدین می توانند جایگزین خوبی به جای آن شخصیت خاصی که فرزندشان به او وابسته شده است باشند؟
به هر حال همه کودکان نیازمند توجه منظم و پیگیری کافی از سوی والدین و مراقبان نزدیک به خود هستند. یکی از روش های ابراز علاقه و توجه نسبت به کودک، «گوش کردن فعال» به گفته ها و خواسته های او هست. شما اگر شنونده خوبی باشید و بی درنگ در برابر افکار و احساسات فرزندتان تصویر العمل نشان دهید، این وقت را برایش فراهم کرده اید که روش درست برخورد با پرسشها را بیاموزد لیکن صبر و درک والدین بسیار مهم تر از ارائه سریع راه حل به کودک است.

از طرف دیگر، اگر بدون تقاضای کمک از سوی کودک، دائم به فکر یاری رساندن به او باشید، قدرت یافتن راه حل را از کودک سلب کرده و او را فردی متکی و وابسته به خود بار آورده اید، در حالی که گوش دادن فعال، می تواند کودک را تشویق به یافتن راه حل مسئله کند و ارزش هایی مانند استقلال، مسوولیت پذیری، اعتماد به نفس و بالندگی را در او رشد دهد.

در عین حال توجه نشان دادن، فراتر از حضور جسمانی فرد هست. جهت مثال، توجه به کودک حین تماشای تلویزیون یا مطالعه کتاب و روزنامه، آن چیزی نیست که او نیاز دارد، بلکه او به «زمانی مفید» نیاز دارد تا بتواند تمام توجه و تمرکز والدینش را معطوف سخنان و حرکات خود کند. منظور از وقت بافایده هنگامی که است که پدر و مادر وارد دنیای ذهنی-روانی فرزندشان می شوند، با او به بازی می پردازند، به داستان های خیالی اش گوش می کنند و دنیا را از دید او می بینند.

اگر کودک تخیل خودش را با والدینش در میان گذاشت آنها چه باید بکنند؟
تلویزیون، فیلم، سی دی و بازی های ویدئویی بر خیال پردازی کودکان تاثیرات بسیاری دارد. ورود کلیشه های متعدد به دنیای خیالی کودکان، نشانه تاثیر فناوری بر دنیای کودکان هست. قوه خیال کودک باید متعلق به خودش باشد ولی می بینیم که فیلم های متعدد علمی- تخیلی و انواع بازی های ویدئویی، دنیاهایی خیال انگیز و ساختگی پیش روی کودکان می گشایند که البته نفس وجود آنها بی ضرر است ولی اگر کودکی به طور دائم تحت تاثیر تصویرهای خیال انگیز قرار گیرد، طبیعی است که نمی تواند قوه تخیل خود را به درستی به کار بیندازد. در مجموع والدین باید به تخیل کودک خود بها دهند.

به عنوان مثال اگر او می گوید من ٣ متر پریده ام به او بگویند: «چقدر جالب! اگر تو دوست داری ٣ متر بپری، من دوست دارم ۵ متر بپرم!» بنابراین زمینه تخیل را نباید در کودک از بین برد. هرگز به کودک نگویید: «خالی نبند یا دروغ نگو!» هرگز در مورد نادرست یا درست بودن و واقعی یا تخیلی بودن آن با کودک بحث نکنید. به آرزوهای پنهان در گفته هایش توجه و او را درک کنید. جهت توانایی بیان او ارزش قائل شوید و در مورد اینکه اگر داستان او واقعیت پیدا می کرد چقدر جالب بود، نظر بدهید.

حتی می توانید قصه های او را بنویسید یا ضبط کنید. می توانید از او بخواهید قصه اش را نقاشی کند. هرگز با جمله هایی مانند «دروغ نگو»، «تو دروغ می گویی»، «بچه دروغگو» برچسب های دنیای بزرگسال را به کار نگیرید. خیال پردازی های کودکانه در دوران پیش از دبستان نشانه هایی از بی ادبی و بی اخلاقی او نیست. این مساله حتی نباید شما را دلواپس آینده او کند که احتمالا فرزندی دروغگو خواهید داشت. کودکان به مرور مفاهیم خوب و بد را می آموزند و به همین ترتیب به اهمیت راستگویی پی می برند. تا قبل از ۵/۳ سالگی او مهارت مورد نیاز جهت دروغ گفتن عمدی ندارد. این مساله حتی نباید شما را دلواپس آینده او کند که احتمالا فرزندی دروغگو خواهید داشت.

اگر کودکی آنقدر با شخصیت دوست داشتنی اش همذات پنداری کرد که از دنیای واقعی جدا شد، چه باید کرد؟
در این شرایط اگر والدین احساس کردند چنین اتفاقی افتاده و کودکشان کمتر با دنیای واقعی و همسالانش ارتباط برقرار می کند، بهتر است به متخصص مراجعه و روش های درمانی مناسب را کسب کنند. البته بازی با همسالان هم می تواند کمک خوبی جهت ارتباط کمتر کودک با آن شخصیت وابسته باشد.

منبع: هفته نامه سلامت / برترین ها