اسپینا بیفیدا یا مهره شکاف دار چیست؟

اسپینا بیفیدا چیست؟ در مورد آن چقدر می دانید؟ اسپینا بیفیدا یا همان مهره شکاف دار که به صورت آشکار یا پنهان بروز می کند، است

اسپینا بیفیدا چیست؟ در مورد آن چقدر می دانید؟ اسپینا بیفیدا یا همان مهره شکاف دار که به صورت آشکار یا پنهان بروز می کند، است که به نام های دیگری هم آشنا می شود. نام دیگر این عارضه، کمر باز یا بیرون زدگی نخاع است که نوعی ناهنجاری مادرزادی محسوب می شود.

اسپینا بیفیدا یا مهره شکاف دار چیست؟

مهره شکاف نقص مادرزادی لوله عصبی/نخاع و بیرون زدگی نخاع از حفره باز (بسته نشده) در ستون فقرات هست. این نقص مادرزادی لوله عصبی با درجات صدماتی کاملاً متفاوت شکل می گیرد و می تواند کم و بیش بدون اثر بروی تکامل فرزند بوده یا که عامل فلج او گردد. وقت ایجاد این نقص در جنین بین روزهای ۲۲ تا ۲۸ام بارداری است یعنی دورانی که لوله حامل عصب نخاع در جنین شکل می گیرد. کمر باز می تواند منجر به بی اختیاری ادرار و مدفوع شود و در حدود ۳۰٪ از این نوزادان دچار عقب ماندگی ذهنی می شوند. 

انواع اسپینا بیفیدا ( مهره شکاف دار)

۱- اسپینا بیفیدا مخفی Spina bifida occulta

در اسپاینا بیفیدای مخفی که خفیف ترین حالت هست، فقط تغییراتی که گفته شد در مهره دیده میشود ولی نخاع سالم هست. فرزند هایی که این اوضاع را دارند مشکلی ندارند و بسیاری از آنها حتی تا آخر عمرشان هم متوجه مشکلی نمیشوند. در بعضی از این افراد کمی پرمویی یا تجمع چربی یا کمی فرو رفتگی در پوست پشت کمر درست در جایی که عوض کردن استخوانی در مهره ایجاد شده است است دیده میشود.

۲- مننگوسل Meningoceles

در مننگوسل، نه تنها حلقه مهره از پشت باز است بلکه مننژ ( پرده ای که دور نخاع را پوشانده است) از این شکاف به بیرون میزند.

۳- میلومننگوسل Myelomeningocele

در میلومننگوسل نه تنها مهره از پشت باز است بلکه هم مننژ و هم خود نخاع از این شکاف بیرون میزند. بیرون زدگی مننژ و نخاع در پشت کمر فرزند تشکیل یک کیسه برجسته را میدهد. گاهی اوقات پوست کمر روی این کیسه را پوشانیده است ولی اکثر پوستی روی نخاع نیست و به همین علت این فرزند ها در معرض عفونت های نخاع هستند.

اسپینا بیفیدا چیست؟ در مورد آن چقدر می دانید؟ اسپینا بیفیدا یا همان مهره شکاف دار که به صورت آشکار یا پنهان بروز می کند، است

میلومننگوسل شایعترین نوع اسپاینا بیفیدا است و از هر ۸۰۰ تولد در یکی اتفاق میفتد. در ۹۰ درصد فرزند هایی که میلو مننگوسل دارند هیدروسفالی (جمع شدن مایع در مغز) دیده میشود. در میلومننگوسل به علت خوب کار نکردن قسمتی از نخاع که از شکاف بیرون میزند فرزند در اندام هایش دچار انواعی از فلجی و اختلال حس میشود. هر چه محل عارضه در ستون مهره بالاتر باشد شدت علائم عصبی و فلجی زیاد هست. ممکن است فرزند دچار عوض کردن شکل هایی در پا مثل کلاب فوت شود. اغلب این فرزند ها مشکلاتی در کنترل ادرار و مدفوع کردن دارند و بعضی از آنها بیش فعال هستند و دچار احتلال تمرکز، اختلال در صحبت کردن یا یادگیری میشوند.

پیشگیری از آنانسفالی

نقایص مادرزادی لوله عصبی مثل «آنانسفالی» (فقدان مغز) و کمر باز با مصرف اسید فولیک کاهش می یابند. اسید فولیک یا فولات بطور طبیعی در غذاهایی مثل جگر (مقدار زیاد آن بخاطر سموم ذخیره شده است در جگر جهت دوران بارداری تجویز نمی شود)، سبزی ها با برگ سبز تیره (اسفناج)، شلغم، کلم، گل کلم، مارچوبه، مرکبات، لوبیا خال خالی، لوبیا چشم بلبلی سفید و انواع نخودها یافت می شود. اسید فولیک ویتامینی قابل حل در آب، در برابر اکسیژن، گرما و نور بسیار حساس هست. به این علت در زیاد موارد تا حد پنجاه درصد آن ضمن آماده کردن غذا (شستن / طبخ) از بین می رود. آشپزی اصیل ایرانی (پخت چندین ساعته غذاها) تا ۹۰٪ اسید فولیک را نابود می کند. به همین خاطر بهتر است مواد یاد شده است در اوج خام یا تفت داده شده است مصرف شوند.

تشخیص اسپینابیفیدا یا مهره شکاف دار

– اندازه گیری ماده ای بنام آلفا فتو پروتئین alpha-fetoprotein)) AFP در خون مادر در هفته های ۱۸-۱۶ بارداری می تواند به تشخیص این بیماری کمک کند. اگر مقدار این ماده در خون مادر اوج باشد ممکن است نشانه وجود اسپینابیفیدا در جنین او باشد.
با این حال با یک بار آزمایش نمی توان به این امر اطمینان پیدا کرد. در صورت مثبت بودن جواب آزمایش، چند هفته بعد هم مجدداً آزمایش انجام می شود.

عبارات مهم : مبتلا شدن – نوزادان
– اندازه گیری آلفا فتو پروتثین در مایع کیسه آب اطراف جنین هم می تواند به تشخیص این بیماری کمک کند.
– گاهی اوقات با سونوگرافی هم می توان تغییرات بوجود آمده در کمر فرزند را مشاهده کرد.

راه های تشخیص در دوران بارداری 

در جنینی که مبتلا به اسپینا بیفیدا است ، بعضی مواد پروتئینی از مایع نخاعی در اطراف کیسه آمنیوتیک ترشح می کنند . زیاد کردن این پروتئینها باعث تشخیص این بیماری می شود . آزمایش آمینوسنتز اغلب ۱۶ تا ۱۸ هفته بعد از قطع آخرین عادت ماهانه زن انجام می شود.

از سونوگرافی نیز جهت تشخیص اسپینا بیفیدا استفاده می شود.

اسپینا بیفیدا یا مهره شکاف دار چیست؟

علائم اسپینابیفیدا یا مهره شکاف دار

• غیرطبیعی بودن سطح پشتی نوزاد
• مشکلات ادراری و مثانه
• فقدان حس در زیر سطح صدمه دیده
• عدم توانایی جهت حرکت اندام تحتانی

همچنین ممکن است مشکلاتی همانند هیدروسفالوس (تجمع آب در مغز)، پرسشها قلبی، مشکلات استخوانی، سطح هوشی پایین با اسپینابیفیدا مشاهده گردد.

اسپینا بیفیدای مخفی مرسوم ترین نوع اسپاینا بیفیدا

اسپینا بیفیدا مخفی خفیف ترین نوع  اسپاینا بیفیدا است که به علت کوچک بودن شکاف و عدم فتق مننژ و طناب نخاعی، فاقد علایم نورولوژیکی هست. این ناهنجاری معمولا به هنگام انجام رادیولوژی که با اهداف دیگری جهت بیمار درخواست شده است به طور تصادفی کشف می گردد. اسپینا بیفیدا مخفی مرسوم ترین نوع  اسپاینا بیفیدااست که در حدود ۱۵ درصد از افراد دیده می شود. شکاف کوچک ممکن است در یک یا چند مهره از ستون فقرات رخ دهد.

عوارض نوزادان  مبتلا به اسپینا بیفیدا 

مشکلات فیزیکی و عصبی: این عوارض ممکن است مشمول بر عدم کنترل عادی روده و مثانه و فلج جزئی یا کامل پاها باشد. کودکان و بزرگسالان با این نوع اسپینا بیفیدا ممکن است نیاز به عصا یا صندلی های چرخ دار جهت حرکت داشته باشند.

تجمع مایع در مغز (هیدروسفالی): نوزادان متولد شده است با میلومونوگوسکل معمولا تجمع مایع در مغز را تجربه می کنند. این اوضاع وضعیتی که به عنوان هیدروسفالی آشنا می شود.

اسپینا بیفیدا چیست؟ در مورد آن چقدر می دانید؟ اسپینا بیفیدا یا همان مهره شکاف دار که به صورت آشکار یا پنهان بروز می کند، است

عفونت در بافت اطراف مغز (مننژیت): برخی از نوزادان مبتلا به میلومونوگوسکل مننژیت، عفونت در بافت اطراف مغز را تجربه می کنند که ممکن است به آسیب مغزی منتهی شده است و کشنده باشد.

عوارض دیگر پرسشها احتمالی است که ممکن است با بزرگ شدن نوزاد ایجاد شود. کودکان مبتلا به میلومونوگوسکل ممکن است ناتوانایی های یادگیری از جمله پرسشها تمرکزی، پرسشها زبان، درک مطلب و مسئله در یادگیری ریاضی را داشته باشند.

درمان اسپینا بیفیدا

بر حسب اینکه اسپینا بیفیدا از چه نوعی باشد درمان آن متفاوت است:

اسپینا بیفیدا یا مهره شکاف دار چیست؟

۱- اسپینا بیفیدا مخفی Spina bifida occulta

اسپینا بیفیدا مخفی نیاز به درمان ندارد. این اوضاع در بسیاری اوقات بطور تصادفی در کسانی که به عللی از ستون فقرات خود تصویر میگیرند دیده میشود. قبلا این اوضاع را یکی از علل کمر درد میدانستند ولی امروزه اعتقادی به این امر وجود ندارد و در صورتیکه در رادیوگرافی فردی که کمردرد دارد این اوضاع دیده شود باید بدنبال علت دیگری جهت کمر درد بود.

۲- مننگوسل Meningoceles

در مننگوسل دکتر جراح مغز و اعصاب پرده مننژ را که از پشت کمر فرزند به بیرون زده است به درون کانال نخاعی برمیگرداند و روی شکاف را میبندد. این بیماران معمولا بعدا مسئله خاصی پیدا نخواهند کرد.

۳- میلومننگوسل Myelomeningocele

میلومننگوسل باید در یکی دو روز اول بعد از تولد جراحی شود. جراح مغز و اعصاب نخاع و پرده مننژ را به درون کانال عصبی برمیگرداند و روی شکاف را میبندد.

اگر اختلال حسی در این فرزند ها وجود داشته باشد ممکن است در آینده موجب بروز زخم فشاری یا زخم بستر شود. بعد والدین فرزند باید بسیار مراقب این اوضاع باشند. پرسشها کنترل ادرار در این فرزند ها میتواند موجب بروز عفونت های ادراری در آنها شود. بعد این فرزند ها باید تحت نظر متخصص ارولوژی باشند.

در میلومننگوسل به علت اختلالات اعصاب نخاعی عضلات اندام تحتانی دچار ضعف و فلجی میشوند. شدت و وسعت این فلج عضلانی همانطور که گفته شد بسته به محل میلومننگوسل در ستون مهره دارد. این فرزند ها نیاز به انجام نرمش های خاصی دارند که باید به وسیله والدین بطور مرتب در منزل انجام شود. انجام و آموزش انجام این نرمش ها باید تحت نظر متخصص ارتوپدی و فیزیوتراپ باشد.

فلجی در عضلات اندام تحتانی می تواند موجب بروز اختلالاتی مانند پا چنبری یا کلاب فوت و یا دررفتگی مفصل ران شود که نیاز به درمان دارد. عوض کردن شکل های دیگری هم ممکن است در اندام های تحتانی به علت عدم کارکرد مناسب عضلات ایجاد شود که آنها هم ممکن است نیاز به استفاده از بریس یا عمل جراحی داشته باشند. بنابراین این بیماران باید تحت نظر یک متخصص ارتوپدی هم قرار داشته باشند.

در طی یافته های بدست امده از تحقیقات جدید، آن دسته از مادرانی که سابقه ی سقط جنین داشته اند، خطر مبتلا شدن به اسپینا بیفیدا در جنین این افراد زیاد است.

 هرگونه کپی برداری با نام دکتر سلام و لینک دهی مستقیم مجاز است