استرس امتحان در دانش آموزان

اضطراب امتحان | پرخاشگری | امتحانات | کودکان | والدین | مدرسه | استرس | والدین | امتحان

استرس امتحان در دانش آموزان

عبارات مهم : اضطراب امتحان – پرخاشگری

اضطراب امتحان، حالت تشویش و نگرانی است که اغلب دانش آموزان در ایام امتحانات دارند

استرس امتحان در دانش آموزان

کم تر کسی در دوران تحصیل خود استرس امتحان را تجربه نکرده هست. در حقیقت همین استرس باعث می شود که دانش آموزان جهت امتحان درس بخوانند، ولی همین استرس اگر از حد مناسب فراتر برود، می تواند عملکرد فرد را مختل کند و باعث شود که دانش آموز نتواند از عهده امتحانش به خوبی بربیاید.

عوامل متعددی می توانند روی میزان استرس کودکان در وقت امتحانات موثر باشند، ولی بعضی از کودکان زیاد از سایرین مستعد تجربه استرس زیاد و مخرب در وقت امتحان ها هستند.

کمال گرایی
یکی از گروه های مستعد اضطراب امتحان، کمال گراها هستند. کمال گرا کسی است که انتظار دارد هر لحظه همه کارها را به عالی ترین نحو انجام دهد. والدین کمال گرا مي توانند با انتظارات خود، کمال گرایی را به فرزند خود انتقال یافته کنند. کمال گرایی باعث می شود نمره زیر ۲۰ قبول نباشد. کمال گرایی باعث می شود فرد اشتباهات خود را نپذیرد، یا خود را سرزنش کند و یا نسبت به معلم خود خشمگین شود. در مجموع، کمال گرایی کودک باعث می شود زیاد از توانش از خود انتظار داشته باشد، به خودش اجازه اشتباه کردن را ندهد و استرس داشته باشد که هرگز از نمره کامل، نمره کم تری بگیرد. گاهی استرس نمره کامل نگرفتن به حدی است که کودک کلا از خیر امتحان می گذرد، مثال بسیار آشنای آن، کودکانی هستند که در همه دروس نمره بالایی دارند، ولی حاضر به شرکت در کوچکترین مسابقه ورزشی نیستند، هرگز اول نشوند.

احساس مورد غفلت قرار گرفتن در خانه
کودکان به توجه نیاز دارند. بااهمیت ترین منبع گرفتن توجه جهت کودک، والدینش هستند. ولی اگر والدین به اندازه کافی به فرزند خود توجه نکنند چه اتفاقی مي افتد؟ در مواردی، کودک تصمیم می گیرد منبع توجه دیگری پیدا کند. در این موارد، مدرسه، آموزگار و مسئولین مدرسه مي توانند منابع جایگزین خوبی محسوب شوند. در این صورت، کودک همه توان خود را به کار می گیرد تا با گرفتن نمره های بالا، هر لحظه داوطلب بودن، هر لحظه آماده بودن جهت پاسخگویی و هر لحظه پذیرفتن مسئولیت هایی مانند آماده کردن روزنامه دیواری مدرسه، توجه همه را به سمت خود جلب نماید. در شرایطی که توجه مسئولین مدرسه و به خصوص آموزگار، جایگزین توجه خانواده می شود، نمره و نظر آموزگار و مسئولین در جایگاه بسیار مهمی قرار می گیرد. بنابراین از دست دادن عالی ترین نمره ها جهت کودک می تواند به معنای از دست دادن منبع مهم توجه باشد.

عزت نفس پایین
زیر اعتماد به نفس، مفهوم مهمی به نام عزت نفس نهفته است که اگر چه کم تر از آن صحبت می شود، ولی در واقع بسیار تعیین کننده هست. ولی عزت نفس چیست؟

هر کس در ذهن خود در مورد شاخصه های خودش تصویری دارد، تصویری که اگر قرار باشد خود را توصیف کند، بدان استناد می کند. شاخصه هایی که فرد در این تصویر دارد، هر کدام می توانند مثبت یا منفی قلمداد شوند. این که جهت مثال پرخاشگری یک پسربچه در ذهن خودش مثبت باشد یا منفی، به نظر اطرافیانش و به خصوص والدینش در این مورد بستگی دارد، پسری که مدام با پرخاشگری تحسین به دست آورده در مقایسه با پسری که جهت پرخاشگری اش توبیخ یا تحقیر شده، ذهنیت متفاوتی در مورد مثبت یا منفی بودن پرخاشگری خواهد داشت.

وقتی تصور کودک از خود این باشد که خنگ، دست و پاچلفتی، بی عرضه یا …. هست، از خودش انتظار ندارد که به خوبی از عهده امتحان ها بربیاید. به خوبی از عهده امتحان برنیامدن همان و شنیدن دوباره سرزنش های والدین در مورد خنگی و بی عرضگی همان. شما جای چنین کودکی باشید، با شنیدن نام امتحان دچار استرس نمی شوید؟

عوامل متعددی می توانند روی میزان استرس کودکان در وقت امتحانات موثر باشند

اسنادهای شناختی
فرض کنید در یک امتحان مهم، به عنوان نمونه امتحان استخدامی کاری که به آن علاقه دارید رد شدید. چه فکر می کنید؟ می توانید افکار احتمالی خود را روی کاغذ بیاورید؟

فکر می کنید: چه قدر امتحانش سخت بود. اصلا منصفانه نبود. پرسش ها را از منابعی که اعلام کرده بودند طرح نکرده بودند و …. (اسناد بیرونی)

یا فکر می کنید: چه قدر من خنگ شدم. هیچی یادم نمی مونه. نتونستم از بعد امتحان بربیام و …… (اسناد درونی)

فکر می کنید: چه بدشانسی، امتحان پارسال آسون بود، امسال ولی شانس نیاوردم (اسناد ناپایدار)

یا فکر می کنید: هر لحظه همین طوره، من خیلی بدشانسم. نشد من توی امتحانی شرکت کنم و از پسش بربیام، از هنگامی که یادمه همین طور بوده و ….. (اسناد پایدار)

فکر می کنید: خب، اینم از این، ببینیم امتحان هفته آینده شرکت فلان چی می شه. این یکی را باید خوب بگذرونم، خوبه برم خونه زیاد بخونم (اسناد تعمیم نیافته)

یا فکر می کنید: دیگه چه فایده داره، این که این طوری شد، دیگه اصلا نمی خوام امتحان بدم، چه فایده داره هی امتحان بدم و خراب بشه، بیخود به تجربه های شکستم اضافه نکنم، به هر حال که از پسش برنمیام (اسناد تعمیم یافته)

کودکان هم اسنادهای خود را دارند و اتفاقات بیرونی را به سبک خاص خود تعبیر می کنند. هنگامی که اتفاق های بد، همه با اسناد درونی تعبیر شوند، فرد احساس تقصیر، گناه و عدم اعتماد به نفس خواهد کرد. چنین فردی زیاد مستعد احساس استرس خواهد بود، به خصوص در زمانی مانند امتحان که قرار است مورد ارزیابی قرار بگیرد، ولی پیشاپیش در ارزیابی ذهنی که خودش از خود دارد، مردود است.

همچنین هنگامی که در موارد منفی، اسنادها پایدار و تعمیم یافته باشند، همین اتفاق می افتد. فرد با موقعیتی روبرو است که انتظار ندارد از عهده آن بربیاید، در نتیجه دچار استرس می شود.

توانایی کم تر در برابر آن چه از او انتظار مي رود
ما هر وقت در موقعیتی قرار می گیریم که توانایی هایمان خیلی کم تر از انتظاراتی است که از ما می رود، دچار استرس می شویم. ترازویی را تصور کنید که یک کفه آن خیلی سنگین تر هست. این ترازو، نمی تواند در حالت تعادل قرار بگیرد.

توانایی کودک باید به درستی و واقع بینانه ارزیابی شود، مهم نیست که والدین دوست دارند فرزندشان تیزهوش، نابغه یا هر عنوان دیگری داشته باشد، مهم این است که توانایی واقعی کودک در چه حدی است و چه قدر می توان از او انتظار داشت. کودک سطح انتظار را درک می کند و هنگامی که خودش می داند توانایی های مورد نیاز را ندارد، دچار استرس می شود.

در شرایطی، حتی ممکن است توانایی وجود داشته باشد، ولی برداشت و باور کودک از توانایی هایش، کم تر از حد واقعی باشد. این ارزیابی کم تر، به عزت نفس، ارزیابی های سایرین، سرزنش ها و تشویق ها و ….. وابسته هست. در چنین شرایطی هم فشار نمي تواند کمک کننده باشد، عالی ترین راه، ارزیابی واقع بینانه، آشنایی کافی و تشویق موثر است.

منبع: ninisite.com