نحوه واکنش‌ها کردن با کودک را بیاموزید

والدین باید از همان دوران کودکی جهت فرزند خود احترام قائل شوند تا دیگران نیز با او محترمانه و همانند فردی بزرگ برخورد کنند، از طرفی، اگر می خواهند کودک نیز به دیگران احترام بگذرد، پدر و مادر باید نخستین عمل کننده به آن باشند.

یونگ، روان شناس و متفکر سوئیسی می گوید:

اگر در کودکمان چیزی وجود دارد که آرزو می کنیم تغییرش دهد بهتر است اول ببیند، آیا آن چیز، همان نیست که باید در خودمان عوض کردن دهیم.

اگر در شیوه سخن گفتن و نصیحت کردن با طفل، قشنگی را به کار نبرید. به وعده ای که داده اید عمل نکنید. در برابر جمع او را تمسخر سازید و دائماً در حال انتقاد کردن از او باشید، نمی توانید این سوء رفتارها را از کودک دور نمایید؛ او نیز متقابلاً همین اعمال را با والدین و دیگران به کار خواهد گرفت. پیامبر مهربانی ها (صلی الله علیه واله وسلم) در این باره می فرمایند:

نحوه واکنش‌ها کردن با کودک را بیاموزید

به فرزندان خود احترام بگذارید و آن ها را نیک و تربیت کنید تا بخشیده شوید.

نصیحت کردن

گاه پدر و مادر می خواهند اصول اخلاقی را با نصیحت کردن به فرزند بیاموزند، ولی در واقع به جای تثبیت و تقویت ارزش ها، موجب دور کردن آن ها از امور دینی و اخلاقی می شوند.

برای نصیحت کردن کودک باید هوشیاری خاصی داشت و تا آن جا که می توان از توصیه کردن و یاددادن به طور مستقیم پرهیز کرد؛ لیکن رفتارهای جزئی، غیرمستقیم و غالباً ناخودآگاهی که از والدین سر می زند موثرتر از رفتارهایی است که هوشیارانه و جهت الگودهی به فرزندان خود به نمایش می گذارند.

والدین باید از همان دوران کودکی جهت فرزند خود احترام قائل شوند تا دیگران نیز با او محترمانه و همانند فردی بزرگ برخورد کنند، از طرفی، اگر می

و یا می توانید به عقیده «هاری اس ترومان» نویسنده آمریکایی، طبق خواسته های کودک، او را نصیحت کنید؛ وی در این باره می نویسد:

من دریافته ام که عالی ترین راه جهت نصیحت فرزندان این است که به خواسته های آن ها پی ببرند. سپس آن ها را به انجام آن، نصیحت کنند. با به کار بردن این روش، طفل تلخی پند گرفتن را حس نمی کند و به آسانی پذیرای آن خواهد شد.

از طرفی، نباید در پند آموزی و آموزش، زیاده روی کرد؛ به فرموده حضرت علی (علیه السلام):

زیاده روی در ملامت و سرزنش، آتش لجاجت را شعله ور می کند.

نصیحت به شیوه نادرست که همان سرزنش کردن است اگر بخواهد دائمی صورت گیرد، نه تنها آثار مثبتی در پی ندارد. بلکه کودک به مخالفت با آن بر می خیزد؛ لذا باید در این عمل ظرافت خاصی به خرج داد.

والدین کم تجربه و عجول همواره فرزند خود را پند می دهند. ولی والدین با تجربه، آنچه را که دوست دارند فرزندشان باشد، از خود نشان می دهند. در نصیحت کردن به مقدار ضرورت بسنده کرده و پند دادن را مانند پاشیدن نمک بر روی غذا می دانند که اگر اندازه را نگه ندارند. اصل غذا را از مزه می اندازند.

نحوه واکنش‌ها کردن با کودک را بیاموزید

شیوه های نصیحت کردن

در ذیل به شیوه هایی اشاره خواهد شد که می توان در نصیحت کردن فرزند از آن ها بهره گرفت:

۱- در روابط خود با او تجدید نظر کنید، مهربان باشید و به سخنانش گوش دهید، چون بر طبق روایات:

دل های مردم گریزان هست، به کسی روی آورند که خوشرویی کند. (نهج البلاغه، ترجمه دشتی، ص ۶۳۵).

اگر کودک، گوشی جهت شنیدن حرف هایش بیاید، زیاد با والدین اُنس می گیرد و بهتر می تواند نصیحت را بپذیرد؛ لذا با دقت تمام گوش دهید.

والدین باید از همان دوران کودکی جهت فرزند خود احترام قائل شوند تا دیگران نیز با او محترمانه و همانند فردی بزرگ برخورد کنند، از طرفی، اگر می

احساس او را با کلمه ای تصدیق کنید؛ مثلاً «آه». لیکن در زیاد مواقع، سکوت از روی همدلی، همان چیزی است که کودک به آن نیاز دارد و بهره گیری از کلمات ساده، مثل «آه… هوم… آفرین…» همراه با تصدیق احساسات کمک خوبی می تواند باشد. تا طفل راه حل پرسشها خود را بیابد؛ بعد به جای انکار احساساتش و تأکید بر این که ناراحتی خود را فراموش کند. یا به جای سرزنش کردن، کلماتی راجع به آن چیزی بگوید که تجربه کرده است تا آرامش یابد، لیکن می بیند شخصی ناراحتی او را درک کرده هست؛ در غیر این صورت برایش سخت هست. در حالی که کسی آن ها را پند می دهد یا سرزنش می کند یا پرسش پیچشان می کند. به طور واضح و مثبت فکر کرده و به نتیجه برسد.

۲- گاه والدین بارها و بارها یک چیز را تکرار کرده و فقط هر بار صدایشان را بلند می کنند؛ ولی این کار بی فایده هست؛ بلکه باید با ملایمت حرف بزنند و کلماتی را به کار ببرند که مناسب سن و فهم کودک هست. به طور کلی در هنگام نصیحت کردن شرایط خاص سخن گفتن را رعایت کنند که بدهید صورت است:

– گفتار باید دلپسند (سوره حج/ آیه ۲۴) و بزرگوارانه (سوره اسراء/ آیه ۲۳) بیان شود؛

– با نرمی ادا گردد؛ (سوره طه / آیه ۴۲)

نحوه واکنش‌ها کردن با کودک را بیاموزید

– به اندازه؛ (سوره بقره / آیه ۲۳۵) رسا، براق و راحت باشد؛ (سوره نساء/ آیه ۶۳)

– پذیرش و عمل به آن ساده باشد؛ (سوره اسراء/ آیه ۲۸)

– گوینده خود عامل به آن سخن بوده و خیرخواهانه بیان کند زیرا:

سخن کز دل برون آید نشسیند لاجرم بر دل

سخن گفتن با این شرایط زیباست و به آسانی پذیرفته می شود. امیرالمومنین علی (علیه السلام) در این باره می فرمایند:

با مردم قشنگ سخن بگویید تا پاسخ قشنگ بشنوید.

علاوه بر فایده های مذکور، سخن نیکو، ریشه بسیاری از تندخویی ها، خشنونت ها، اضطراری ها، زورگویی ها، بدبینی ها، افسردگی ها، گوشه گیری ها، و ناامیدی ها را از میان برمی دارد.

۳- از حل فوری و سریع پرسشها با نصیحت کردن کودک دوری کنید. به جای پند دادن، احساساتش را بپذیرید و در باره آن ها تأمل کنید؛ مثلاً اگر طفل نزد شما آمد و گفت: «خسته ام» فوراً نگویید «از بس پای تلویزیون نشستنی، الان دیگه وقت خوابه؛ برو بخواب» بلکه می توانید با او به گونه ای صحبت کنید که متوجه شود احساس خستگی او را درک می کنید؛ سپس از او بپرسید به نظرش اکنون باید چه کاری انجام دهد تا خستگی اش بر طرف شود.

۴- در حضور جمع حتی در برابر خواهر و برادر، کودک را نصیحت نکنید که به فرمود؛ امام حسن عسکری (علیه السلام):

هر کس برادرش را در خلوت پند دهد او را آراسته و هر که برادرش را در جمع پند دهد، او را سرشکسته کرده است.

امیرالمومنین (علیه السلام) نیز نصیحت کردن در حضور جمع را سرکوفت دانسته اند. که بنابرآن، کودک در مقام لجاجت برآمده نصیحت را جدی نگرفته و به آن عمل نمی کند. ولی هر چه پندها شخصی تر با کودک در میان گذاشته شود در ذهنش با اهمیت تر جلوه می کند.

۵- کودک را مجبور کنید هنگام صحبت کردن شما به چشم هایتان نگاه کند؛ اگر از نگاه کردن به چشمان شما نرسیده یا احساس ناراحتی می کند، به او بیاموزید تا در دهان با تمام صورتتان نگاه کند. گهگاه تماس جسمی با او داشته باشید و به آرامی دستان را بر روی شانه اش بگذارید.

۶- در نصیحت کردن، شیوه غیرمستقیم را به کار ببرید مستقیماً فرد را مورد خطاب قرار ندهید. امام رضا (علیه السلام) از قول پدربزرگوارشان می فرمایند:

نصیحت [مستقیم] خشن است و بر دیگران سخت می آید.

۷- نعمت های خداوند را به کودک یادآوری کرده به او بگویند که خداوند در همه حال ما را نگاه می کند. با این عمل حضور خدا را در منزل برایش پررنگ جلوه دهید، تا کمتر به سمت اشتباه و اشتباه برود نتیجه آن که:

اگر به کودکان یاد بدهید که بخواهند، آن ها یاد می گیرند که بدانند؛

اگر به کودکان یاد بدهید که بتوانند آن ها یاد می گیرند که عمل کنند؛

اگر به کودکان یاد بدهید که دوست بدارند. آن ها یاد می گیرند که باور کند؛ بنگریم که چگونه والدین، جای این گزاره ها را جا به جا کرده اند.

مشورت خواهی

یکی دیگر از شیوه های احترام گذاشتن به کودک بهره گیری از نظریات او در تصمیمات زندگی هست. با توجه به سخن امام حسن (علیه السلام) مبنی بر آن که: «هیچ قومی با یکدیگر مشورت نکردند، مگر آن که به راه پیشرفت خود رهنمون شدند.»

گاه پیشنهادی که از زبان کودک خارج می شود، جهت خانواده آینده ساز است لذا باید هر لحظه اجازه صحبت کردن در مورد مباحث قابل قبول و بعضی پرسشها بحث انگیز را به طفل داد، که نتیجه آن، زیاد کردن اعتماد به نفس اوست، لیکن احساس می کند آنچه وی می گوید و انجام می دهد اهمیت دارد. در این موقعیت کودک تلاش می کند، عقاید خود را به گونه ای مثبت بیان کند، بنابراین با دقت به حرف های او گوش دهید و اگر بدون فکر کافی، کار ناپسندی را پیشنهاد کرد، لحظه ای او را متوقف کرده اجازه دهید خودش به دلایل ناشایست آن کار پی ببرد؛ این کار، وی را تشویق می کند تا تفکر و آینده نگری داشته باشد، در نتیجه، توانایی مهار هوس های ناگهانی اش اوج می رود که این نشان دهنده رشد و بلوغ عاطفی اوست.

---

منبع : کتاب عطیه الهی/ فاطمه سادات آقا میری