شمسي : (عربي ـ فارسي) ۱- (منسوب به شمس)، ۲- داراي شمس (خورشيد)؛ ۳- (در قديم) (به مجاز) سرخ رنگ.
اسم شمسی در لغت نامه دهخدا
شمسی. [ ش َ ] (ص نسبی ) نسبت به عبد شمس. (منتهی الارب ). || منسوب به شمس که آفتاب بود. (ناظم الاطباء).
– حروف شمسی ؛ حروفی هستند که وقتی در اول کلمه می آیند با آوردن حرف (ال ) به اول آنها حرف لام تلفظ نمی شود و آن حروف مشدد خوانده می شوند، چون شمس با حرف (شین ) شروع شده و شین خود از آن دسته حروف است لذا آنها را حروف شمسی نامیده اند، حروف شمسی ۱۴ تا هستند و عبارتند از: ت، ث، د، ذ، ر، ز، س، ش، ص، ض، ط، ظ، ل، ن. مقابل حروف قمری. (از یادداشت مؤلف ).
– سال شمسی ؛ سال خورشیدی. سالی که بر حسب حرکت زمین به دور خورشید حساب می شود، یعنی دوازده ماه یاسیصد و شصت و پنج روز و پنج ساعت و ۴۸ دقیقه و ۴۶ ثانیه یک دور حرکت انتقالی زمین به دور خورشید (از اول فروردین تا آخر اسفند). مقابل سال قمری، که بر حسب گردش ماه است. (یادداشت مؤلف ).
شمسی. [ ش َ ] (اِخ ) دهی است از دهستان رستاق بخش اشکذر شهرستان یزد. سکنه ٔ آن ۱۰۷۵ تن. آب آن از قنات. راه آن ماشین رو. دبستان، پاسگاه ژاندارمری و یک گنبد قدیمی دارد. (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج ۱).
شمسی. [ ش َ ] (اِخ ) از گویندگان معاصر سلطان سعید و مداح اوست. ابیات زیر از اوست :
کشیدی خنجر و آیینه ٔ رخسارخود کردی
به چشم عاشقان نظاره ٔ دیدار خود کردی.
ز رویم آن زمان اشک ندامت پاک خواهد شد
که سر در راه آن سرو خرامان خاک خواهد شد.
(از مجالس النفائس ص ۳۰۶).
شمسی. [ ش َ ] (اِخ ) بدخشانی. شاعری شوخ طبع و بذله گو و از معاصران مولانا جامی در قرن نهم هجری بود. از اشعار او است :
چشمان من به رویت در عاشقی چنانند
کز رشک یکدگر را دیدن نمی توانند.
(از مجالس النفائس ص ۱۱۸).
رجوع به فرهنگ سخنوران شود.
شمسی. [ ش َ ] (اِخ ) بغدادی. از گویندگان قرن دهم هجری و شیعه ٔمتعصب است و اشعار فراوانی دارد، از آن جمله است :
گر چنین صابون پیاپی آید از شهر حلب
ضامن صابون از اینجا خیمه بیرون می زند.
(از مجمعالخواص ص ۲۹۶ و فرهنگ سخنوران ).
اسم شمسی در فرهنگ فارسی
شمسی
نسبت به عبد شمس منسوب به شمس که آفتاب بود .
شمسی قمری
انعامی که روسای دولتی بواسطه تفاوت سال قمری با شمسی اخذ کرده اند به دوران قاجاریه یا مدت سه چهار روزی را هر ماه که کنیز از خانم اجازه رفتن به خانه خود را حاصل می کند .
سحابی شمسی
[solar nebula] [نجوم ] سحابی ای از گاز و غبار که پنج میلیارد سال پیش منظومۀ شمسی از آن پدید آمده است متـ . سحابی اولیه primeval nebula
تاریخ شمسی
حساب زمانی که باعتبار حرکت زمین بدور خورشید و بقول قدما حرکت شمس بدور زمین حاصل آید تاریخ هجری شمسی محاسبه تاریخ است از سال هجرت پیغمبر بحساب سالهای شمسی.
روز شمسی
مدت لازم برای اینکه یک نصف النهار دو بار بر خورشید بگذرد و آن کمی از روز نجومی درازتر است .
سال شمسی
مدت زمانی که زمین بدور خورشید می گردد یکسال را تشکیل می دهد که آنرا سال شمسی گویند
[solar year] [نجوم] مدت زمان دو گذر متوالی خورشید از نقطۀ اعتدال بهاری، یا مدت زمان یک بار گردش کامل زمین به دور خورشید، که برابر با ۳۶۵/۲۴۲۲ روز است متـ . سال اعتدالی tropical year
صداع شمسی
صداع که از بسیار نشستن در آفتاب عارض
منظومه شمسی
منظومه شمسی یا عالم شمسی . قسمتی از کهکشان راه شیری است که تشکیل شده است از خورشید که مرکز منظومه شمسی است و نه سیاره اصلی دیگر و عده زیادی سیاره های کوچک که همگی بدور خورشید درگردشند . ۶ سیاره از سیارات نه گانه اصلی دارای یک یا چند قمر میباشند ( قمر زمین از بزرگترین اقمار منظومه شمسی است ) . نام سیارات نه گانه بترتیب فاصله از خورشید عبارتند از : عطارد زهره زمین مریخ مشتری زحل اورانوس نپتون پلوتن .
منظومۀ شمسی
[solar system] [نجوم] منظومه ای شامل خورشید و نُه سیارۀ شناخته شده ازجمله زمین و قمرهای آنها و هزاران سیارک و دنباله دار که همه به دور خورشید می گردند
اسم شمسی در فرهنگ معین
منظومه شمسی
(مَ مِ ة شَ) (اِمر.) خورشید و سیاراتی که به دورش می چرخند تشکیل منظومة شمسی را می دهند.
اسم شمسی در اسامی پسرانه و دخترانه
شمسی
نوع: دخترانه
ریشه اسم: عربی,فارسی
معنی: (تلفظ: šamsi) (عربی ـ فارسی) (منسوب به شمس )، دارای شمس (خورشید )، (در قدیم) (به مجاز) سرخ رنگ – شمس (عربی) + ی (فارسی) مرکب از شمس (خورشید) + یای نسبت فارسی
